Książka
Andrzeja Andrusiewicza o Rosji ma charakter popularyzatorski, choć jednocześnie
zachowuje wszelkie znamiona publikacji naukowej poprzez liczne odniesienia do
źródeł i bogatą bibliografię kontekstową. Eseistyczny sposób pisania i
zaplanowania książki sprawia, iż czyta się jako pasjonującą opowieść o
wspomnianych w tytule „sprawach i ludziach”. Choć każdy z rozdziałów poświęcony
jest innemu wątkowi lub innej postaci, trudno oprzeć się wrażeniu, że udaje się
autorowi znakomicie pokazać ewolucję dziejów i postaw, ale i pewnego rodzaju nieprzewidywalność
wpisaną w historię Rosji. Andrusiewiczowi zależy na sportretowaniu
nieoczywistego obrazu państwa, któremu poświęca swoją książkę. Rezygnuje więc z
czarno-białego widzenia świata, pokazując wieloznaczność wpisaną w biografię
tych, którzy wpłynęli na losy kraju. Kiedy więc pisze o Stalinie, skupia się
przede wszystkim na jego poczuciu humoru, specyficznym, bo często budzącym lęk.
Kiedy koncentruje się na Puszkinie, tak naprawdę opowiada o upodobaniu Rosjan
do stawiania pomników i niechęci do ich burzenia. Kiedy pisze o testamencie Lenina,
pokazuje, jak często rzekomo wyrażona na piśmie ostatnia wola wykorzystywana
była do toczenia walki politycznej. Kiedy opowiada o losach Młodej Gwardii,
zadaje pytanie o podstawy tworzenia i rekonstruowania mitu. Problematyzowanie
wydarzeń historycznych i biografii jest cechą charakterystyczną obu części
książki – i tej określonej w podtytule jako szkice, i tej uporządkowanej jako
portrety. Opowiadając o losach znanych postaci kultury, życia politycznego i
polityki, Andrusiewicz pokazuje jak często szaleństwo towarzyszyło przekonaniu
o konieczności wprowadzenia rewolucji i akceptacji terroryzmu. Poszczególne
postaci stają się więc w pewnym sensie metaforą swoich czasów i niosą znaczenia
o charakterze uniwersalnym.
Andrzej
Andrusiewicz, Złoty sen. Rosja XIX-XX wieku. Sprawy i ludzie, Wydawnictwo
Literackie, Kraków 2016.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz