Wywiad-rzekę
z Haliną Birenbaum można czytać równolegle z „Królestwem za mgłą”, rozmową z
Zofią Posmysz, przeprowadzoną przez Michała Wójcika. Obie autorki umieją na
siebie spojrzeć z boku. W efekcie ich świadectwo o czasie Zagłady zyskuje
dodatkowy wymiar – nie tylko opowiadania się po stronie pamięci, ale i
konsekwentnie realizowanej misji przeżycia mimo wszystko i przeciwstawiania się
złu. W biografii obu autorek-więźniarek obozu koncentracyjnego pojawia się
mocno wyartykułowane przekonanie konieczności opowiadania ludziom młodym o tym,
co z dzisiejszej perspektywy staje się coraz bardziej historyczne, a tym samym
i nierzeczywiste. Relacja Haliny Birenbaum uderza szczerością i gotowością
zmierzenia się z tym, co należy do przeszłości. Szczególnie poruszające są te
fragmenty, w których autorka pokazuje codzienność obozową jako ciągłą walkę o
siebie i o innych, znaczoną heroizmem, ale i przymusem niemyślenia czasami o
współwięźniach po to, by przetrwać. Bardzo ważne jest również odarte z prób
koloryzowania świadectwo życia po ocaleniu. Halina Birenbaum pokazuje, że doświadczenie
obozowe nie chroniło przed obojętnością i niechęcią innych ludzi; że budowanie
nowego państwa w kibucach nie zawsze miało posmak tworzenia świata idealnego,
dużo częściej owa spełniona utopia odsłaniała swoje rysy; że rodzina ma prawo
do swojej pamięci i czasami dopiero po latach może dojść do pojednania; że
niekiedy po człowieku nie zostaje nic, żadne zdjęcie, żaden dowód istnienia i
tylko pamięć tego, kto opowiada, stanowi rodzaj poświadczenia istnienia. Rekonstruowaną
biografię unosi jej główna bohaterka. Monika Tutak-Goll wchodzi w rolę czasami
nazbyt naiwnej, bo zbyt często zdziwionej, osoby, która towarzyszy
wspomnieniom. Trochę szkoda, że naprzeciwko Haliny Birenbaum nie usiadł ktoś
jeszcze lub ktoś inny. W sile tej mocnej, poruszającej, ważnej opowieści jest
ciągle chyba niewykorzystany do końca potencjał. Jako czytelniczka chciałabym
dalej i więcej słuchać tego, co Birenbaum opowiada.
To
nie deszcz, to ludzie. Halina Birenbaum w rozmowie z Moniką Tutak-Goll, Wyd.
Agora, Warszawa 2019.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz