Wydawnictwo
Marginesy przyzwyczaiło swoich czytelników do pięknie wydanych i bardzo
ciekawych biografii twórców związanych z opowieściami adresowanymi do dzieci
lub do tych, którzy nie chcą dorosnąć. Mogliśmy już czytać o Tove Jansson i
Muminkach (Boel Westin „Mama Muminków”), P.L. Travers i niezapomnianej Mary
Poppins (Valerie Lawson „To ona napisała Mary
Poppins”), a także Jimie Hensonie i Muppetach (Brian Jay Jones „Jim Henson.
Tata Muppetów”). Nie dziwi więc, że w tej fascynującej serii pojawia się także
biografia Astrid Lindgren. Strömstedt unika konwencji pangericznej, o którą
nietrudno w przypadku postaci tak kultowej dla literatury dziecięcej i rozwoju
praw dziecka. Autorka dobrze znała swoją bohaterkę, była z nią zaprzyjaźniona,
wielokrotnie rozmawiała z członkami jej rodziny. Ta perspektywa bycia kimś z
wewnątrz, a nie tylko obserwatorką i badaczką, jest w tej opowieści widoczna. W
trakcie lektury zauważalna jest także przyjęta przez biografkę strategia
pisarska. Strömstedt decyduje się bowiem na równoległe opowiadanie o życiu
Lindgren i jej twórczości. Można powiedzieć, że fakty z życiorysu zostają
wzmocnione przykładami z książek pisarki. Udowadniają one częste inspiracje własnymi
przeżyciami i doświadczeniami z dzieciństwa. Czytelnik znający twórczość Astrid
Lindgren chętnie przypomni sobie najsłynniejsze jej powieści i dowie się, ile
kontrowersji wzbudzały wśród czytelników. Strömstedt przytacza opinie
literaturoznawców i krytyków, którzy bardzo negatywnie odebrali takie utwory
jak chociażby „Pippi Pończoszanka” (znana w Polsce przez pewien czas jako „Fizia
Pończoszanka”) czy „Bracia Lwie Serce”. Do często przywoływanych w tej
publikacji książek należą również „Dzieci z Bullerbyn”, „Mio, mój Mio”, „Braciszek
i Karlsson z Dachu” czy „Ronja, córka zbójnika”. Natkniemy się i na
zaakcentowanie wspaniałych portretów dzieci, i na pokazywanie niezależności i
wolności małych bohaterów, i na podmiotowe traktowanie tych, którzy bywają
nieposłuszni, lecz pozostają sobą. Ważną częścią opowieści o życiu i pisaniu
Lindgren jest mit Smalandii oraz rodzinnej miejscowości. Wyeksponowana zostaje
granica między cudownym, sielankowym dzieciństwem, a trudnym i samotnym
wchodzeniem w dorosłość, związanym z nieślubną ciążą, opuszczeniem domu i
rozpoczęciem pracy. Istotnym wątkiem pozostaje społeczna rola, jaką pełniła pisarka.
Popularność powieści przyczyniła się do tego, iż jej publiczne wypowiedzi miały
wymiar opiniotwórczy. Lindgren wpłynęła m.in. na zmianę prawa dotyczącego
ochrony zwierząt oraz zasad związanych z traktowaniem dzieci. Biografię Strömstedt
czyta się jak opowieść o świecie, którego już nie ma. Nie bez powodu, w którymś
momencie pada stwierdzenie, że współczesne dzieci poznają Pippi Pończoszankę
zazwyczaj dzięki filmowi, a nie książce. Jednocześnie jednak jest w tej
konstatacji pewna nadzieja. Historie wymyślone przez Lindgren pozostają na tyle
wzruszające, mądre, zabawne i ponadczasowe, że mimo upływu lat mogą stać się
niezapomnianą lekturą dla kolejnych pokoleń.
Margareta
Strömstedt, Astrid Lindgren. Opowieść o życiu i twórczości, przeł. Anna
Węgleńska, Wyd. Marginesy, Warszawa 2015.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz