Na marginesie życia (M. Desmond, Eksmitowani. Nędza i zyski w jednym z amerykańskich miast)

Reportaż Desmonda w swojej stylistyce i gotowości zmierzenia się z tym, co niewygodne, przypomina momentami znakomitą publikację Arlie Russel Hochschild „Obcy we własnym kraju. Gniew i żal amerykańskiej prawicy”. Tytułowi „eksmitowani” to w opowieści autora niekoniecznie ludzie, którzy stają w kontrze do obowiązującego systemu. Autor książki stara się pokazać zupełnie inne oblicze wykluczonych. Akcentuje nieprzystawalność codziennych reguł życia do oczekiwań generowanych w stosunku do obywateli przez państwo. Decydując się na zamieszkanie wśród osób, które zamierza opisać, włącza się w codzienność tych, których obserwuje z boku. Ta podwójna perspektywa pozwala na zobaczenie więcej, ale i niesie szereg uwikłań związanych z zaangażowaniem. Szczególnie interesujące wydają się dwie kwestia – pierwsza związana z pojawieniem się klasowości i ekonomicznych różnic wśród tych, którzy żyją w przyczepach, druga to łatwość odsuwania od siebie problemów mieszkaniowych, a następnie problemy ze zmierzeniem się z konsekwencjami własnych decyzji. Życie na granicy błędu – tak można by określić codzienność bohaterów tego reportażu. Desmond nie rezygnuje z cytowania dialogów, obnażając miałkość argumentacji swoich bohaterów, ale i przerastającą ich bezsilność jako reakcję na kolejne wyzwania. Nie unika przytaczania wulgaryzmów, w ten sposób pokazując również zaklęte koło komunikacji, w jakiej znajdują się bohaterowie. Jednocześnie ma dużo wyrozumiałości dla wykrzykiwanej przez nich wściekłości i złości, dostrzegając w portretowanych postaciach ofiary obojętności systemu, którego są częścią. Biedni stają się jeszcze biedniejsi, bo bogaci nie zamierzają zaoferować im pomocy. Skoro pozbawia się ich możliwości zaspokojenia potrzeby posiadania miejsca do mieszkania, trudno dziwić się, że bycie na marginesie w takim przypadku staje się nie aberracją, ale powielaną z pokolenia na pokolenie normą. Do zastanowienia i do refleksji.

Matthew Desmond, Eksmitowani. Nędza i zyski w jednym z amerykańskich miast, przeł. Tomasz S. Gałązka, Wyd. Marginesy, Warszawa 2019.