Gatunkowo reportaż Bartosza Żurawieckiego zakwalifikować można jako reportaż historyczny, a zarazem współczesny, bo choć opowiada o konkretnych latach w przedziale 1985-1995, to jednocześnie przypomina, porządkuje i w pewnym stopniu wkracza w to, co dzieje się dzisiaj – może niekoniecznie w kontekście postrzegania osób seropozytywnych, ale reguł rządzących procesem wykluczania i stygmatyzowania. Celnie pomyślany tytuł dobrze sygnalizuje z jednej strony fakt dokumentowania początków epidemii AIDS w Polsce, skojarzenia choroby z zarazą i ze środowiskiem homoseksualistów oraz narkomanów, z drugiej dobre samopoczucie tych, którzy lękiem i chęcią obrony swojego otoczenia przed zagrożeniem tłumaczyli rasizm, demonizowanie, obojętność, agresję i okrucieństwo. Mam tutaj na myśli zwłaszcza te fragmenty, w których Żurawiecki przypomina historie nieprzyjaznego, delikatnie rzecz ujmując, przyjmowania przez mieszkańców wybranych miejscowości projektów osadzenia osób zarażonych wirusem HIV w ośrodkach firmowanych przez Marka Kotańskiego. Zważywszy na działania i słowa protestujących trudno oprzeć się wrażeniu, że panująca atmosfera przypomina tę, która ma miejsce podczas linczu. Żurawiecki dobrze rekonstruuje proces związany ze zderzaniem wiedzy i edukacji z jej brakiem i strachem. Dotyczy to nie tylko osób zdrowych, przerażonych pojawieniem się nieznanej choroby, ale i tych, którzy mieli na swoim koncie ryzykowne zachowania seksualne, oraz osób zarażonych. Bardzo ciekawym wątkiem jest próba instytucjonalnego zapanowania nad transmisją wirusa, zwłaszcza że w tle pojawiają się kwestie związane z ograniczeniem praw obywatelskich, łamaniem tajemnicy lekarskiej oraz łatwością stygmatyzowania (pomysł, by uzależnić możliwość studiowania od zrobienia testu, czy pomysł, by wydalać z kraju chorych obcokrajowców lub by zakładać, że każdy z grupy naznaczonej ryzykownymi zachowaniami był traktowany jako potencjalny nosiciel wirusa). Reportaż Żurawieckiego to dobra okazja, by przypomnieć sobie, jak jeszcze niedawno wyglądała Polska, i jak wiele opisanych w kontekście początków epidemii AIDS praktyk wpisanych jest w uniwersalne reakcje w stosunku do tego, co inne, obce i nieznane. Jednocześnie warto zaznaczyć, że książka ta wpisuje się w dostrzegalny dzisiaj na świecie nurt powracania do czasów, które wówczas z racji dynamiki wydarzeń nie mogły być dobrze opisane. To nurt ważny i potrzebny, a publikacja Bartosza Żurawieckiego jest świetnym uzupełnieniem historii początków epidemii AIDS z perspektywy polskiej. Proszę czytać.
Bartosz Żurawiecki, Ojczyzna moralnie czysta. Początki HIV w Polsce, Wyd. Czarne, Wołowiec 2023.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz