Paweł Radziszewski debiutuje powieścią z pogranicza odświeżonego nurtu literatury chłopskiej i realizmu magicznego. Odświeżonego, bo podobnie jak w innych utworach publikujących w tej konwencji twórców wieś i scenografie z nią powiązane raczej nie służą ukazaniu chłopskiego losu, lecz są pretekstem do zbudowania metafory na temat dziedziczenia, tożsamości i możliwości uniezależnienia się od miejsca i ludzi. Jednocześnie autor ciekawie lawiruje między tym, co realistyczne, namacalne, materialne, a tym, co wydaje się bliskie pograniczu snu i jawy, legendy przekazywanej z ust do ust i za każdym razem tworzonej od nowa, opowieści odwołującej się do początku, która w miarę opowiadania coraz mniej ów początek przypomina. Radziszewski snuje swoją opowieść w gawędziarskim stylu, jednak zawsze wtedy, gdy wydaje się, że nadmiernie zbliża się do baśni i sentymentalizmu, dochodzi do gwałtownego zwrotu i wszystko to, co miało być oczywiste, przewidywalnym być przestaje. Tak dzieje się chociażby, gdy wspominane jest okrutne zarządzenie pana z dworu, tak jest wtedy, gdy król Cyganów znika i przywozi kobiecie, która ma urodzić jego dziecko, kogoś innego na swoje miejsce ojca i męża, tak jest też wtedy, gdy mały Romek w końcu odkryje prawdę o swoim pochodzeniu albo wtedy gdy weźmie do rąk ulubiony akordeon, ale brak dwóch palców odsłoni przed nim zwielokrotnioną nagle stratę. Ciekawie opowiedziane zostają tutaj kobiety – żona właściciela dworu, która konkurować musi z obrazem i która w ramach gry, na jaką się decyduje, wpuszcza na salony służącą; Pola, której wydaje się, że jest najbliżej króla Cyganów, a która niepostrzeżenie go traci; wreszcie Hania, która dopiero na ślubie dowie się, że jej Romek to Romuald, i ta nagła obcość okaże się zapowiedzią tego, co dopiero nadejdzie. Warte uwagi.
Paweł Radziszewski, Pomiędzy, Wyd. SQN, Kraków 2021.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz