Bez szans na przyszłość (T. Clavin, B. Drury, Serce wszystkiego, co istnieje. Nieznana historia Czerwonej Chmury, wodza Siuksów)

Książka ta tylko pozornie jest biografią indiańskiego wodza Czerwonej Chmury. Tak naprawdę bowiem mamy do czynienia z literaturą wojenną najwyższej próby. Cała opowieść koncentruje się na walkach między rdzennymi mieszkańcami ziem a wojskami Stanów Zjednoczonych. Pokazana zostaje nie tylko różnica w postrzeganiu bitwy, traktowaniu wroga, myśleniu o koncepcji podjętych działań, ale również podobieństwa, jeśli chodzi o okrucieństwo i okazywaną sobie wzajemnie pogardę. Biali zdają się początkowo sądzić, że nie będą mieli większego problemu z pokonaniem przeciwnika. Z kolei czerwonoskórzy długo nie uświadamiają sobie powagi sytuacji i chętnie dają się omamiać świecidełkami i alkoholem. Clavin oraz Drury pokazują zatem zderzenie dwóch koncepcji myślenia o świecie, dwóch wizji społeczeństwa i dwóch modeli toczenia walki. Naturalistyczne opisy tego, w jaki sposób Indianie tradycyjnie traktowali ciała wrogów, przedstawione zostają bez emocjonalności, za to z wyraźnym poczuciem konieczności wspomnienia o brutalności, cechującej tak naprawdę obie strony. Autorzy przytaczają bowiem również bestialskie tortury będące dziełem białych. O ile jednak te pierwsze uznawano za typowe dla Indian, o tyle drugie piętnowano jako przejaw barbarzyństwa i coś, co zdarzyć się mogło tylko w wyjątkowej sytuacji. Fakt ten stanowi niezbity dowód kolonialnej wyższości oraz traktowania przeciwnika jako przedstawiciela społeczności stojącej w hierarchii niżej. Odtworzenie biografii Czerwonej Chmury staje się okazją do pokazania nowego typu myślenia o konieczności zjednoczenia się przeciwko wspólnemu wrogowi, realizowaniu w bitwie wcześniej zaplanowanej strategii i postawieniu na podporządkowanie walki, obowiązującym jej uczestników, regułom. Historia indiańskiego wodza, ostatecznie dożywającego starości i mieszkającego w rezerwacie, to uchwycenie atmosfery czasów, w których toczyła się walka dwóch sił – jedna, reprezentowana przez czerwonoskórych, nie miała już szansy na przetrwanie, druga, emanująca ze strony białych, spodziewała się triumfu, nawet jeśli zdarzały jej się klęski, upadki i porażki. Życiorys Czerwonej Chmury to także przykład ocalenia pamięci i oddania głosu osobie, która była głównym uczestnikiem wydarzeń. Istnieje bowiem autobiografia wodza, którą spisano w sposób zapośredniczony, dzięki gotowości słuchania, chęci opowiadania i świadomości wagi obu tych czynności.

Tom Clavin, Bob Drury, Serce wszystkiego, co istnieje. Nieznana historia Czerwonej Chmury, wodza Siuksów, przeł. Adam Czech, Wyd. Czarne, Wołowiec 2017.