Czytelnik (V. Woolf, Eseje wybrane)

Pokaźny objętościowo wybór esejów Virginii Woolf to prawdziwa gratka nie tylko dla wielbicieli twórczości pisarki. W trakcie lektury szybko bowiem się okazuje, że szczególnie interesujące mogą być owe teksty dla wszystkich tych, którym nieobce są takie słowa, jak literatura, czytanie, krytyka literacka, pisanie. Oczywiście, to nie jedyne wątki poruszane przez autorkę „Orlanda”. Tom podzielony jest zresztą na części, z których wspomniane eseje dotyczące procesu tworzenia i recepcji twórczości stanowią mniej więcej połowę. Jeśli jednak i refleksje opatrzone tytułem „Nieludzkie”, i refleksje podporządkowane słowom „Życie i śmierć”, „Kobiety”, „Podróżowanie” czy „Londyn” również uznamy za część analizy aktywności twórczej, a są ku temu podstawy, okaże się, że cała książka dotyczy tak naprawdę intensywnego, skoncentrowanego na myśleniu i przeżywaniu, podporządkowanego rozwojowi własnemu świadomego trwania. Warto zwrócić uwagę na wyjątkową precyzję i logikę argumentowania pisarki. Kiedy czytamy jej wywody dotyczące relacji między twórcą a odbiorcą, a także kiedy poznajemy opis ówczesnej rzeczywistości literackiej, pozostajemy pod wrażeniem nie tylko owej uderzającej racjonalności, ale i aktualności przekazu. Oto okazuje się, że ciągle żywy jest konflikt między pisarzami i tymi, którzy poddają ich dzieła krytycznej analizie. Woolf pisze między innymi o zmniejszającej się ilości miejsca w prasie na omawianie książek. Zwraca uwagę na to, że coraz bardziej popularny jest system rankingów i oceniania za pomocą gwiazdek. Czy czegoś to nam nie przypomina? Gdyby usunąć nazwisko Woolf i umieścić jakieś współczesne, okazałoby się, że czytamy opinię dotyczącą naszej współczesności. To bardzo ważna cecha tekstów dotyczących literatury zamieszczonych w tomie. Raptem bardzo wyraźnie wychodzi na jaw, że pewne procesy komunikacyjne i wynikające z nich animozje, zachwyty i konsekwencje powtarzają się, a tym samym mimo ewidentnej różnicy, jest w nich i pewna stałość.

Virginia Woolf, Eseje wybrane, przeł. Magda Heydel, wybór i opracowanie: Magda Heydel, Roma Sendyka, posłowie: Roma Sendyka, Wyd. Karakter, Kraków 2015.