Martyna Siudak dała się już poznać jako wrażliwa, uważna i czujna na różnego rodzaju niuanse reporterka, dokumentująca na łamach olsztyńskiej „Gazety Wyborczej” tematy związane z nieoczywistą historią Warmii i Mazur oraz ludzi z tym regionem związanych. Reportaże te zresztą, choć obecnie funkcjonują w formie rozproszonej, mają duży potencjał na to, by stać się podstawą zbioru, dzięki któremu ten pomijany nieco przez autorów non-fiction obszar Polski może stać się bardziej rozpoznawalny i przede wszystkim lepiej zrozumiany. Książka poświęcona prof. Andrzejowi Saksonowi, znanemu i cenionemu badaczowi mazurskości, wydaje się w tym kontekście bardzo spójną ideowo kontynuacją. Jest zarazem dowodem na to, jak biografia konkretnej osoby, może prowadzić do wielu kontekstów ważnych i charakterystycznych dla historii tych ziem i historii kraju. Martyna Siudak już w tytule sugeruje niejako, jaki punkt odniesienia będzie dla niej najważniejszy i co ów centralny punkt zbuduje i umocni, by wybrzmiał jako znaczący, nieoczywisty i wieloaspektowy. Na plan pierwszy wysuwa się biografia Saksona. Zrekonstruowana zostanie dzięki wielogodzinnym rozmowom z bohaterem książki, przepytywaniu osób, które zetknęły się z profesorem, wreszcie wyciąganiu wniosków z wiedzy ogólnie dostępnej na temat minionych czasów i społeczno-historycznych uwikłań. Gatunkowo będziemy więc mieli do czynienia z tekstem niejednorodnym, a przez to bardzo interesującym. Widać tutaj bowiem i ślady wywiadu-rzeki, i elementy reportażu biograficznego oraz historycznego, i fragmenty, które da się potraktować jako esej kulturowy. Pracy dziennikarskiej towarzyszy podejście badaczki regionu i mediów, bo świadomość wagi recepcji działań Andrzeja Saksona wydaje się tutaj ważnym elementem obecnym w opowieści. Podtytuł książki nakierowuje nas z kolei na dwa ważne motywy kształtujące biografię bohatera publikacji. Z jednej strony mamy położony nacisk na zainteresowanie Mazurami, przejawiające się i w uznawanych dzisiaj za kanoniczne badaniach naukowych, i w bliskich relacjach np. z poetą Erwinem Krukiem, z drugiej pojawia się kwestia wyboru, a więc zaakcentowanie, że tożsamościowe uwikłanie, poczucie bliskości z miejscem, wreszcie więź niekoniecznie związana z urodzeniem, jest nie tylko możliwa, ale i może przyjąć formę intensywnego przeżywania, doświadczania, intelektualnego namysłu i zaangażowania. I właśnie ta ostatnia sprawa wydaje się dla opowieści Martyny Siudak najistotniejsza. Autorce udaje się uchwycić proces stawania się Mazurem i wybierania losu mazurskiego. Ta tytułowa metafora niepostrzeżenie zamienia się w coś głęboko i wzruszająco autentycznego, kiedy odkrywamy, że przypominanie, pamiętanie i przetrwanie wygrywa dzięki właśnie takim świadomym i popartym pasją wyborom. Warto docenić research wykonany przez autorkę oraz umiejętność łączenia tego, co ogólne, z tym, co szczegółowe. Dzięki temu biograficzna historia Andrzeja Saksona zostaje wpisana w historię i przemiany społeczno-polityczne o charakterze uniwersalnym. Pozwala więc na dostrzeżenie tego, jak ważne w owym procesie dostrzegania ważnych tematów są konkretne jednostki. Warto!
Martyna Siudak, Andrzej Sakson. Mazur z wyboru, Wyd. Retman, Dąbrówno 2023.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz