„Nigdy człowiek nie jest na to gotowy” (A. Wiśniewska, M. Krzyżanowska-Mierzewska, Olga, córka Wilka)

Wywiad-rzeka z Olgą Krzyżanowską, choć jest publikacją objętościowo-niepozorną, wydaje się niezwykle istotnym tekstem i to pod wieloma względami. O kilku w tym miejscu wspomnę. Po pierwsze, stanowi zachętę do sięgnięcia po inną książkę, poświęconą historii rodziny i znakomicie oddającą swój czas, klimat epoki i losy konkretnych ludzi, a mianowicie „Według ojca, według córki” Magdy Krzyżanowskiej-Mierzewskiej i Jerzego Krzyżanowskiego. Ta, jak zaakcentowano w podtytule, „historia rodu” układa się w znakomite świadectwo życia wartościowego, szanującego człowieka w człowieku i realizującego ideę człowieczeństwa na co dzień. Nie będzie przesadą stwierdzenie, iż mamy w tym przypadku do czynienia z jedną z ciekawszych opowieści (auto)biograficznych ostatnich lat. Wywiad-rzeka koresponduje z tą książką, dialoguje, jest jej intrygującym uzupełnieniem. Po drugie, warto docenić gatunkowe bogactwo obecne w tym, powtórzę, wcale nie tak obszernym dziele. Na uwagę zasługuje życzliwy, przyjacielski, ale jednocześnie znakomicie podsumowujący wagę działań Olgi Krzyżanowskiej, wstęp autorstwa Małgorzaty Szejnert. W innym stylu, ale równie celnie, wzruszająco i niebanalnie, pisze o swojej babci jej wnuczka, czyli Natalia Mierzewska. Tekst ten znajdziemy na końcu książki. Warto zatrzymać się również przy sposobie prowadzenia rozmowy. Widoczne jest zaufanie, dobra atmosfera panująca w trakcie spotkań, ale i świadomość zapisywania słów nie tylko dla siebie, ale i dla innych. Mam na myśli rodzaj zobowiązania społecznego, poczucia, że bohaterka książki to postać już za życia historyczna, świadomości, że jej ocena sytuacji wybiega ponad przeciętność i stanowi zapis zmieniających się czasów, postaw, oczekiwań. Po trzecie wreszcie, dużo tutaj sytuacji, dzięki którym uświadamiamy sobie, ile straciliśmy w życiu politycznym, rezygnując ze standardów przestrzeganych przez Olgę Krzyżanowską. Znajdziemy w książce mocno wybrzmiewający postulat szacunku dla drugiego człowieka. Realizowany był on przez bohaterkę zarówno w życiu publicznym, jak i prywatnym. Trudno nie zatrzymać się przy zdaniach, w których oprócz słów, bardzo dużo i mocno „mówi” milczenie, to, co nie zostało wypowiedziane i co można próbować sobie dopowiedzieć. Ostatnie zdania książki chociażby układają się dzięki temu w piękne wyznanie miłości i piękne pożegnanie. Lektura obowiązkowa.

Aldona Wiśniewska, Magda Krzyżanowska-Mierzewska, Olga, córka Wilka, Wyd. Agora, Warszawa 2019.