Książka Zuzanny Fruby to intrygujący przykład autobiograficznego świadectwa połączonego z wiwisekcją dokonywaną na sobie i własnej rodzinie. Na plan pierwszy wysuwa się nieoczywista forma. Autorka łączy spostrzeżenia i refleksje na temat przeszłości i aktualnego postrzegania spraw sprzed lat z przytoczeniem korespondencji i dokumentów związanych z inwigilacją w okresie PRL-u. Momentem założycielskim dla opowieści jest ucieczka ojca z Polski w 1982 roku. Uzyskana zgoda na wyjazd zostaje przez mężczyznę przedefiniowana i staje się triumfem wolnej woli, okazuje się bowiem niezgodą na powrót do kraju. Listy, które czytamy, znakomicie oddają kolejne etapy przedłużającego się rozstania. Na szczególną uwagę zasługuje budowanie więzi na nowych zasadach, odbywające się w korespondencji, a także stopniowe godzenie się z tym, że życia sprzed ucieczki już nie ma i nie będzie też do niego powrotu. Ważnym elementem potwierdzania własnego istnienia oraz pozorów troski i zainteresowania jest przekazywanie fotografii oraz informacja o przedmiotach, które powinny się znaleźć w paczkach. To rzeczy stopniowo stają się potwierdzeniem upływu czasu – wysuwają się na plan pierwszy i dowodzą dorastania dziecka, które zostało tylko z matką. Stają się potwierdzeniem istnienia rodziny z przeszłości. Autorka umiejętnie wprowadza wątek rzekomego szpiegostwa ojca, odsłaniając paradoksy towarzyszące życiu w PRL-u i pokazując jak codzienność niejednokrotnie zderza się z sensacyjnością i nadzwyczajnością. Opuszczenie kraju przeradza się ostatecznie w opuszczenie rodziny, a oba te opuszczenia prowadzą do niemożności uzyskania wyjaśnienia, niemożności rozmowy i niemożności pojednania. Wszystko to okazuje się niedostępne przez ostateczność trzeciego opuszczenia związanego ze śmiercią mężczyzny. Warto!
Zuzanna Fruba, Czmych, Wyd. Nisza, Warszawa 2023.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz