Czas pomiędzy (P. Mikołajczak, NOrWAY. Półdzienniki z emigracji)

 

Książka Piotra Mikołajczaka to ciekawa próba ucieczki od schematu emigracyjnej fabuły o charakterze autobiograficznym. Autor woli, by jego publikację traktować raczej jako zbiór scen czy impresji z obserwacji, niż reportaż czy wspomnienia. To ważna deklaracja, bo pokazuje stosunek bohatera do portretowanej rzeczywistości. Mamy bowiem do czynienia z doświadczeniami osobistymi, które autor zostawił za sobą. To, że opisywany świat należy do tego etapu biografii, który można by nazwać czasem pomiędzy, ma w tym wypadku kluczowe znaczenie. Pozwala na spojrzenie na siebie z przeszłości, ale i na utrzymanie tak potrzebnego dystansu. W efekcie widać wyraźnie, że status emigranta jest w tym wypadku zaledwie jedną z ról, które umożliwiają sportretowanie poczucia osamotnienia, rozczarowania, funkcjonowania w rzeczywistości poza miejscem i czasem, wyobcowania i przekonania, że to, co się dzieje, nie jest na zawsze. To bowiem, co w opowiedzianej historii emigracji zarobkowej do Norwegii wydaje się najciekawsze, sprowadza się do umiejętności pokazania tego etapu biografii, który jest końcem wcześniejszego życia, ale jednocześnie jeszcze nie zapowiada nowego życia. W pewnym więc sensie wszystko mogło się wydarzyć. Autorowi udaje się uchwycić proces kształtowania się własnej dojrzałości. Widać w tej historii co najmniej kilka momentów, które da się potraktować jako doświadczenia zwrotne. Na pewno będzie do nich należała krótkotrwała bezdomność i jej unieważnienie za sprawą informacji, jaka otrzymuje autor od współlokatora po wprowadzeniu się do mieszkania, na które czekał na ulicy. Na pewno będą to też kolejne spotkania z ludźmi, którzy pracują razem z autorem, jednak mentalnie drastycznie się od niego różnią. Stopniowo, gdzieś w tle, czuć niewygodę z powodu przymusu noszenia maski luzaka i kumpla. Nie bez powodu też w książce są przytaczane sny. Mają w sobie moc oczyszczającą, ale też są rodzajem koła ratunkowego od uwierającej rzeczywistości.

 

Piotr Mikołajczak, NOrWAY. Półdzienniki z emigracji, Wyd. Otwarte, Kraków 2021.