Fascynującą i opatrzoną licznymi fotografiami, projektami i rysunkami opowieść Krzysztofa Mordyńskiego można czytać na różne sposoby. Część z tropów interpretacyjnych odsłania się przed czytelnikami już na poziomie tytułu książki oraz tytułów rozdziałów. Marszałkowska Dzielnica Mieszkaniowa przepisana na Marszałkowską Dzielnicę Marzeń to celne i intrygujące zarazem zasygnalizowanie tego wszystkiego, co towarzyszyło powojennym wizjom stolicy. Na plan pierwszy wysuwa się pragnienie nowego lepszego życia, przeczucie, że da się próbować to nowe i lepsze stworzyć, wreszcie myślenie nie tylko o odbudowie, ale i przebudowie Warszawy. Zniszczenia dawały możliwość zbudowania miasta bez tych wad, które tak bardzo utrudniały mieszkańcom życie wcześniej. Istotny okazuje się wątek wizji architektów zderzanych z myśleniem polityków. Mordyńskiemu udaje się pokazać nieoczywiste konteksty niektórych uwikłań, ale przede wszystkim – co chyba stanowi uchwycenie czegoś bardzo ważnego – wspólne dla wszystkich dyskutujących stron myślenie o Warszawie jako pewnym możliwym i koniecznym do zrealizowania marzeniu. Bardzo ciekawy jest wątek wydobywania skali mikro z tego, co wielkie, monumentalne, zmieniające rzeczywistość. Mam na myśli kwestie związane z funkcjonalnością i dostępnością mieszkań oraz dostępem do infrastruktury i zwróceniem uwagi na atrakcyjność otoczenia. Estetyka i artystyczny aspekt miejsc, w których się mieszka i które widzi się na co dzień, zostają w książce fascynująco opowiedziane. Możliwość czytania miasta na poziomie symboliki, próby uchwycenia tego, co ważne dzisiaj i co istotne wczoraj, a także subtelne rozróżnienia między wolnością idei a podporządkowaniem wpisanym w ideologię to tematy, które Mordyński doskonale wykorzystuje do pokazania metaforycznej warstwowości Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej. Książkę tę da się także czytać jako rodzaj zwielokrotnionej biografii – biografii miasta w budowie, biografii ludzi, których połączyła pasja i konieczność (od)budowy, wreszcie biografii wybitnych architektów, których życie zdominowane zostało przez ten projekt. Jednym z bardziej intrygujących i powracających w książce motywów okazuje się także nieustanne zderzanie tego, co dotyczy jednostki i tego, co powiązane jest ze społeczeństwem, tego, co ogarnia całość planu urbanistycznego i tego, co wydobywa na wierzch detale, tego, co eksponuje wspólnotowy charakter działań i tego, co punktuje wagę myślenia jednostki. Konsekwencją tych zestawień lub może konsekwencją równoległości tych perspektyw staje się opowieść wieloaspektowa, atrakcyjnie i erudycyjnie poprowadzona, zróżnicowana, dobrze łączącą eseistyczny sposób opowiadania z eksperctwem i odwołaniami do specjalistycznych fragmentów wiedzy o architekturze. Uzyskanie takiego efektu jest w mojej ocenie bardzo ważne. Pozwala bowiem w trybie lektury spotkać się i tym, którzy dopiero poznają MDM, i tym, którzy świetnie znają opisywaną dzielnicę, bo w tej przestrzeni bywają lub mieszkają, i tym, którzy są znawcami architektury, i tym, którzy się nią pasjonują w trybie – tak to ujmijmy – trochę amatorskiej fascynacji. Bardzo dobre!
Krzysztof Mordyński, MDM. Marszałkowska Dzielnica Marzeń, Wyd. Centrum Architektury, Warszawa 2025.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz