„(…) historia prostytucji i pracy seksualnej w PRL odbija jak w zwierciadle procesy społeczne i polityczne zachodzące wówczas w całym polskim społeczeństwie” – stwierdzenie to, pojawiające się na pierwszej stronie, znakomicie sygnalizuje punkt wyjścia dla opowieści, z którą będziemy mieć do czynienia. Nie ma w nim nic z przesady. Autorka pokazuje bowiem, że zależność między tym, co publiczne, a tym, co prywatne, właśnie w kontekście płatnych usług seksualnych oferowanych przez kobiety wyjątkowo mocno obrazuje, jak zmieniało się postrzeganie kobiet i mężczyzn, jak odmiennie rozumiano kategorię luksusu czy sukcesu i porażki, jak różne były możliwości i zagrożenia w zależności od miejsca uprawiania zawodu, zarówno w sensie topografii jednego miasta, jak i poszczególnych regionów kraju. Ważna okazuje się przyjęta przez autorkę perspektywa odejścia od skupienia się tylko na narracji eksperckiej, czasami wyższościowej lub stygmatyzującej, i oddanie głosu bohaterkom opisywanego świata. Śledzenie równolegle tych dwóch dyskursów pozwala dostrzec, jak często były one od siebie odległe i jak rzadko nachodziły na siebie. W efekcie świat kobiet pracujących w sektorze usług seksualnych skazany był na patriarchalną kontrolę instytucji powiązanych z nieakceptowanym przez społeczeństwo systemem. Świat podziemia dosyć często stawał się obszarem środka – rozbijał bowiem oficjalną narrację o relacjach międzyludzkich (fascynacja Zachodem), ale i poddawany był kontroli państwa (milicyjna inwigilacja środowiska). Warto również zwrócić uwagę na te momenty opisywanego zjawiska, w których dochodzi do istotnego przesunięcia miejsca zajmowanego w kulturze przez prostytucję i pracę seksualną. Mam na myśli zwłaszcza przywoływane analizy obrazów filmowych i serialowych, ale i skojarzenie dostępności seksu z luksusem i prestiżem (lokale ze striptizem). Książka Anny Dobrowolskiej napisana kompetentnie, erudycyjnie, atrakcyjnie dla czytelnika pokazuje, jak istotne jest przyglądanie się temu, co wiąże się z obecnością kobiet w przestrzeni publicznej oraz ich funkcjonowaniem na styku tego, co akceptowalne i podejrzane społecznie.
Anna Dobrowolska, Zawodowe dziewczyny. Prostytucja i praca seksualna w PRL, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2020.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz