Zapraszam również na mój profil na Facebooku: https://www.facebook.com/bernadetta.darska

oraz na moje konto na Instagramie: https://www.instagram.com/bernadettadarska/

piątek, 6 czerwca 2025

Bojowa neutralność (J. McPhee, Plac Zgody. Wieczyście neutralna Szwajcaria)

 

Reportaż Johna McPhee to znakomity przykład umiejętnego budowania napięcia, logiki i precyzji wywodu oraz mierzenia się z tematem, który dla wielu wydaje się oczywistością, choć potrafi zaskoczyć i zadziwić. Amerykański autor w świetnym stylu pokazuje, że wszędzie tam, gdzie pozornie nie ma miejsca na pytania, uzyskanie odpowiedzi jest najciekawsze i najwięcej mówi o społeczeństwie. McPhee już w tytule sugeruje, co będzie go szczególnie interesowało. I już na początku pokazuje, że szwajcarska neutralność opiera się nie tyle na wycofaniu, asekurowaniu się czy uciekaniu od konfrontacji, co raczej na bardzo dobrym przygotowaniu do wojny po to, by jej uniknąć. To uwikłanie zostaje pokazane przez reportera z wielu punktów widzenia. Natkniemy się więc na przykład na fragmenty łączące gotowość do aktywnej obrony z ukształtowaniem terenu i wiedzą na temat tego, jak wykorzystać Alpy do skutecznego stawienia oporu. Piękno krajobrazu w tej opowieści zyskuje mroczny wymiar. Kryje się bowiem za nim warstwa, w której ów estetyczny wymiar to tylko złudzenie i fałszowanie rzeczywistości, bo dużo istotniejsze jest chociażby obmyślenie miejsc zasadzek czy przygotowanie polan, na których można by wylądować. Bardzo interesująca jest ta część reportażu, w której McPhee pokazuje powiązanie przeszkolenia wojskowego i posiadania wysokich stopni wojskowych z zajmowaniem stanowisk kierowniczych w cywilnych instytucjach, takich jak chociażby banki. Okazuje się, że umiejętność współpracy i dowodzenia, jaką wykazuje się ktoś podczas szkoleń, sprawdza się potem w przestrzeni przywództwa cywilnego. Autor jest uważnym obserwatorem. Do przyglądania się otoczeniu i do widzenia więcej zachęcają go zresztą przewodnicy po szwajcarskiej neutralności. W efekcie reportaż, który powstaje z tego przyglądania się, ma w sobie coś z portretu opartego na paradoksie. McPhee nie zaprzecza przecież szwajcarskiemu umiłowaniu neutralności, dobitnie jednak pokazuje, że u jej źródła stoi stałe odnoszenie się do wojny i angażowanie całego społeczeństwa we współodpowiedzialność myślenia o obronie. Bardzo dobre!

 

John McPhee, Plac Zgody. Wieczyście neutralna Szwajcaria, przeł. Rafał Lisowski, Wyd. Czarne, Wołowiec 2025.


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz