Dariusz Zalega nie po raz pierwszy przygląda się marzeniom i wolnościowym zrywom Ślązaków przypisanych do niższych klas społecznych. Warto przypomnieć jego „Śląsk zbuntowany”, publikację, w której opisuje zaangażowanie mieszkańców regionu w wojnę domową w Hiszpanii. „Chachary” to książka, która mogłaby być tylko jeszcze jedną odsłoną mody na rozpisywanie na głosy ludowej historii Polski. Na szczęście tak nie jest. W zalewie publikacji z epitetem „ludowy” w tle warto więc zapamiętać nazwisko autora i proponowaną przez niego opowieść. Na uwagę zasługuje już to, co dzieje się w tytule – słowo chachary kojarzone z chuliganami, łobuzami, nędzarzami itp. zostaje przechwycone i przepisane na rzecz innej opowieści. Jako czytelnicy zostajemy zaproszeni do przyjęcia nieoczywistej perspektywy – nie tej wyższościowej i oceniającej, ale tej empatycznej, rozumiejącej, dostrzegającej potrzebę wyrażenia protestu przeciwko zniewoleniu i wykorzystywaniu. Nacisk położono na Górny Śląsk, a więc mamy także konkret związany z lokalizacją i jednocześnie zawierającą się w owym konkrecie historię różnorodności, wielogłosowości, skomplikowania historii i mieszania się śląskości, niemieckości, czeskości i polskości. To ostatnie odkrywane jest tutaj na wiele sposobów – i w podejściu władz do buntujących się ludzi, i w zasadach rządzących pracą w górnictwie, i w języki używanym i wybieranym świadomie, i w gotowości jednoczenia się, aby wreszcie doświadczyć wolności, i w opisie wpływu różnych instytucji na postrzeganie konkretnych grup społecznych. Bardzo ciekawym wątkiem jest obecność kobiet w górniczym świecie, zwłaszcza jeśli przyjrzymy się temu etapowi, kiedy kobiety mogły pracować pod ziemią. To, co szczególnie uderza w sposobie opowiadania Zalegi, to nie tylko wiedza i umiejętność dobrego zobrazowania tych wątków, które wysuwają się na pierwszy plan, ale także zachowanie dobrych proporcji między chronologią przedstawianych epizodów a pewnego rodzaju dygresyjnością, wynikającą ze skoncentrowania się na szczegółach i konkretnych przypadkach. Warto więc tę książkę przeczytać, zdecydowanie warto.
Dariusz Zalega, Chachary. Ludowa historia Górnego Śląska, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2024.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz