Być człowiekiem (P. Bertolo, L. Tilotta, Lekarz z Lampedusy)

Tym, którzy czytali „Wielki przypływ” Jarosława Mikołajewskiego, postać głównego bohatera i autora książki, doktora Pietra Bartolo, powinna być znana. Ci, którzy wspomnianą reporterską publikację mają jeszcze przed sobą, zapewne mocno przeżyją to lekturowe spotkanie. Nie chodzi, oczywiście, o zbędne epatowanie ekstremalnymi przeżyciami czy granie na emocjach, tego tutaj nie ma. Na plan pierwszy wysuwa się natomiast człowieczeństwo – pojmowane, jak pisze Wojciech Jagielski, jako dostrzeganie człowieka w drugim człowieku, rozumiane jako niemożność odwrócenia się od potrzebującego, realizowane na co dzień w przekraczaniu siebie po to, by osoba, którą pozbawiono wszystkiego, zyskała odrobinę nadziei. „Lekarz z Lampedusy” to opowieść autobiograficzna. Pietro Bartolo opowiada o drodze, jaką przeszedł, by być w tym punkcie, w którym znajduje się teraz. Najważniejsza jednak w prezentowanej historii staje się praca na Lampedusie i codzienne stykanie się z dramatycznymi przeżyciami uchodźców. Jest więc tutaj ekstremalność, ale zostaje ona sprowadzona do codzienności i zwyczajności. Za każdym przybyszem stoi inny dramat – bólu, porzucenia, bezsilności, opuszczenia, wielokrotnych gwałtów, tortur, ostateczności. Pacjentami doktora Bartolo są nie tylko żywi, ale i martwi. Ani z życiem przybyszów, ani z ich śmiercią nie da się oswoić. W pierwszym przypadku poraża bezmiar doznanego cierpienia oraz determinacja, by mimo wszystko przetrwać, w drugim dominuje bezradność wobec okrucieństwa przewoźników i nieuchronności losu, dla którego jednakowo waży śmierć mężczyzny, kobiety, dziecka czy przyszłej matki w zaawansowanej ciąży. Doktor Bartolo, choć swoją pracą pokazuje własną heroiczność, pozostaje jednocześnie człowiekiem zwyczajnym – wrażliwym, silnym, wierzącym w drugiego człowieka mimo wszystko. Lektura obowiązkowa dla tych, którzy chcą zrozumieć współczesność i którzy wierzą, że bycie człowiekiem oznacza rodzaj zobowiązania, od którego nie ma zwolnienia.

Pietro Bartolo, Lidia Tilotta, Lekarz z Lampedusy. Opowieść o cierpieniu i nadziei, współpraca: Giacomo Bartolo, przeł. Krzysztof Stopa, Wyd. Jedność, Kielce 2017.