Nierozerwalna więź (A. Michalopoulou, Dlaczego zabiłam moją najlepszą przyjaciółkę?)

Powieść Michalopoulou to niebanalna, intrygująca pomysłowością i oryginalna historia przyjaźni – najpierw ocalającej, potem uzależniającej, wreszcie rodzącej lęk i stającej się emocjonalną trucizną. Autorka znakomicie oddaje to, co łączy dwie dziewczyny, zmuszone do powrotu do Grecji, a tak naprawdę pochodzące z zupełnie innych światów. Anna przybywa z Paryża, imponuje rówieśniczkom swoją europejskością, odwagą, niezależnością sądów. Po upadku junty czarnych pułkowników dziewczynka jako córka opozycjonistów aktywnie zaangażowanych społecznie próbuje nadawać ton i sugerować, co wypada, a co niekoniecznie jest stosowne. Tak naprawdę mimo otoczki egzotyki związanej z doświadczeniami rodziny Anna jest osobą samotną. Nic więc dziwnego, że nawiązuje bliższą relację z Marią, która powraca do Grecji z Afryki. Jej rozumienie wolności jest odmienne. Maria nie widzi problemu w tym, że w domu pracowała czarna służba, bo przecież przyjaźniła się ze służącą i w jej rodzinie nie było nadużyć. Dziewczynka tęskni za Afryką. Miejsce to urasta w jej wspomnieniach do pewnego mitu założycielskiego – ma poczucie, że to właśnie tam potencjalnie mogłaby być najbardziej spełniona. Dzieci, co zostaje pokazane sugestywnie, ale i z delikatnością, są ofiarami polityki prowadzonej w kraju i na świecie. Budują więc w relacjach prywatnych więzi, które mają dać im siłę w codzienności, ale także są odtworzeniem sytuacji opartych na władzy, podporządkowywaniu, byciu przywódcą i wpływaniu na cudzy los. Anna okazuje się tą osobą, która wymusza w przyjaźni dziewcząt różnego rodzaju eksperymenty. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że dowody przyjaźni i odwagi opierają się tak naprawdę na odbieraniu Marii tego, co jest dla niej cenne, oraz na etycznej niejednoznaczności podejmowanych wyborów. Tak dzieje się, gdy dziewczęta są dziećmi, tak jest wtedy, gdy bohaterki dorastają, sytuacja nie zmienia się, gdy są już dorosłe. Przyjaźń zbudowana w wieku dziewięciu lat ewoluuje, przeżywa kryzysy, jest poddawana różnego rodzaju próbom, ostatecznie okazuje się przekraczać granice życie i śmierci.

Amanda Michalopoulou, Dlaczego zabiłam moją najlepszą przyjaciółkę?, przeł. Alicja Kotecka, Wyd. Książkowe Klimaty, Wrocław 2016.