Kariera (M. Glenny, Nemezis. O człowieku z faweli i bitwie o Rio)

Reportaż Glenny’ego to z jednej strony intrygująca opowieść o dochodzeniu do władzy najwyższej i o sprawowaniu rządów będących na bakier z prawem, z drugiej natomiast to historia biedy i ostateczności wpisanej w niepewność znaczącą każdy kolejny dzień. Brazylia staje się miejscem rodzenia się dość specyficznej legendy, która towarzyszy Nemowi, głównemu bohaterowi książki. Oto okazuje się, że ten, kto ma swoich własnych żołnierzy, kto kontroluje liczne nielegalne procedery, kto jest nie do namierzenia, choć panuje nad wszystkim, nie jest tylko czarnym charakterem. Jego rządom towarzyszy pewien kodeks moralny, który jeśli jest przestrzegany, gwarantuje bezpieczeństwo. Glenny ani nie gloryfikuje swojego bohatera, ani go nie wybiela, ani nie próbuje jednoznacznie oceniać obu stron konfliktu. Skorumpowanie legalnych władz i służb stojących na straży prawa jest w kontekście tego regionu świata czymś oczywistym, wielka bieda i wielkie bogactwo, kultura maczyzmu, przyzwyczajenie do rządów przestępców i dostosowywanie się do ich oczekiwań – to wszystko buduje napięcie, ale i świetnie odzwierciedla panujące w opisywanej rzeczywistości stosunki. Glenny pokazuje, jak względna bywa sprawiedliwość i jak odmiennie bywa to pojęcie definiowane. Sprawiedliwe może być to, co prawo łamie, to, co wykorzystuje luki w nim istniejące, i to, co jest zgodne z prawem. Wszystko zależy od tego, kto może i chce dane rozpoznania etyczne definiować. Podobna względność dotyczy normalności i bezpieczeństwa. Reporter znakomicie rekonstruuje momenty, które świadczą o nieoczywistości jego bohatera – wejście w świat przestępczy, ustalanie własnych reguł, zabawne sceny konfliktów z kobietami i kobiet, które kłócą się o mężczyznę, retorykę wspieraną siłą i bronią, wreszcie nie tak łatwe próby dogadania się z policją.

Misha Glenny, Nemezis. O człowieku z faweli i bitwie o Rio, przeł. Rafał Lisowski, Wyd. Czarne, Wołowiec 2016.