Normalność zbrodni (G. Schwarz, Żony SS-manów. Kobiety w elitarnych kręgach III Rzeszy)

Książka Schwarz to nie tylko interesujący efekt badań nad rolą pełnioną w nazistowskim państwie przez kobiety, ale także fascynująca opowieść o łatwości przystosowywania się do powtarzalności zbrodni oraz tendencji do nazywania normalnością tego, co tak naprawdę jest wynaturzeniem. Badaczka pokazuje, w jaki sposób państwo wykorzystywało kobiety do wzmocnienia swojego wizerunku. Specjalną ustawą objęta była kwestia zawierania związku małżeńskiego i późniejszej realizacji obowiązków męża i żony. Schwarz odsłania systemowe podejście do prywatności i intymności. Każda sfera życia, także ta erotyczna, poddana była kontroli i konkretnym regułom. Dopiero dostosowanie się do obowiązującego prawa dawało odpowiednie profity i pozwalało być częścią uprzywilejowanej grupy. Autorka przedstawia życie towarzyszek najważniejszych mężczyzn, wprowadzających w czyn idee Hitlera. Udowadnia, że deklarowana często przez kobiety niewiedza tak naprawdę była obojętnością reagowania na los ofiar. Schwarz odsłania przerażającą prawidłowość. Kiedy kobiety dowiadywały się, na czym polega praca mężczyzn w obozach koncentracyjnych, przechodziły nad tym do porządku dziennego, nieszczególnie rozważając kwestie związane z własnym moralnym współudziałem w zbrodni. Szczególnie interesująca i poruszająca jednocześnie jest retoryka partnerek nazistów, polegająca na udawaniu, że nic szczególnego tak naprawdę się nie dzieje, a służenie państwu jest najważniejszym zobowiązaniem życiowym. Niemiecka badaczka akcentuje, że przyjrzenie się roli kobiet w budowaniu nazistowskiego sukcesu jest zadaniem wymagającym dalszych prac. Problem ten dotychczas chętnie odsuwano na bok, koncentrując się przede wszystkim na osobach funkcyjnych (np. strażniczki obozowe). Równie dużą odpowiedzialność, zdaniem Schwarz, ponoszą jednak te kobiety, którym pozornie tylko przydarzyła się miłość do zbrodniarzy. Tak naprawdę jednak uczucie to naznaczone było koniecznością poddania się nienawiści, a proces ten wymaga dokładnego opisania.

Gudrun Schwarz, Żony SS-manów. Kobiety w elitarnych kręgach II Rzeszy, przeł. Bartosz Nowacki, Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2016.