Na sprzedaż (B. Aksamit, P. Głuchowski, Zatoka świń)

Reporterska książka Aksamit i Głuchowskiego to reakcja na sprawę głośną, moralnie bulwersującą, społecznie ważną. Tę aktualność widać w zaprezentowanej opowieści doskonale, zwłaszcza że ci, którzy śledzą doniesienia prasowe z pewnością czytali o samobójstwie nastoletniej Anaid, kontrowersjach wokół funkcjonowania sopockiego lokalu Zatoka Sztuki, wreszcie tolerowanego od dawna procederu wykorzystywania seksualnego młodych dziewcząt, by nie powiedzieć dzieci, w nocnym życiu miasta i w biografii bezkarnego dotąd Krystka. Reporterzy znakomicie oddają emocje towarzyszące sprawie, jej kryminalny charakter, bezradność ofiar, a także obojętność społeczeństwa, w którym kupczenie ciałami kobiet, nawet tych bardzo młodych, staje się regułą, a nie aberracją. Książkę można więc z powodzeniem czytać jako opowieść o samotnej walce matki, która dowiedziawszy się o dramacie córki, postanawia po jej samobójczej śmierci rozpocząć nierówną walkę nagłaśniając sprawę. Reportaż ten to również historia dziennikarskiego śledztwa, prób zdyskredytowania dziennikarzy, wreszcie butnej wiary tych, którzy mają pieniądze, że wszystko można kupić. Historia rozwijającego się w najlepsze procederu gwałcenia nieletnich dziewcząt, wykorzystywania ich naiwności oraz pogardy dla ich niezależności układa się w kolejną odsłonę ucisku kobiet. W tym wypadku prawie dzieci są nie tylko używane jako ciała, ale też lekceważy się ich podmiotowość z powodu płci, wieku, a także przynależności do danej klasy społecznej. Reporterzy akcentują bowiem fakt, iż ofiary to głównie dziewczęta pochodzące z biednych rodzin, a więc pozbawione opieki osób zajmujących w przestrzeni publicznej wysoką pozycję. Krystek, ale także inni korzystający z zakazanego seksu, trwali w przekonaniu, że głosu takich osób nie tylko nikt nie usłyszy, ale i nikt nie będzie chciał słuchać. To dlatego walka o sprawiedliwość jest od początku nierówna. Ofiary boją się mówić, wstydzą się zeznawać, są zastraszane, wolą zapomnieć o tym, do czego zostały zmuszone i co ów Krystek nagrał na swoją komórkę. Oprawca dziewcząt jest zresztą doskonałym psychologiem. Umie swoje ofiary odpowiednio podejść, zmusić do uległości, a następnie napastliwie dać do zrozumienia, że tylko milczenie jest najlepszym rozwiązaniem. Zważywszy na dużą różnicę wieku – oprawca jest trzy razy starszy od swoich ofiar, jest dorosły, a one są jeszcze dziećmi, manipulacja ta okazuje się wyjątkowo perfidna i często skuteczna. Aksamit i Głuchowski rekonstruują schemat milczenia, odwracania oczu, obojętności, rekonstruują też układ, bo bezkarność Krystka jest chroniona przez tych, którzy mają duże wpływy. Pokazują trwałość ucisku najsłabszych oraz niechęć do wstawiania się za tymi, którzy doznają seksualnych cierpień. Ofiary łatwiej było uznać za galerianki, niż zapewnić im pomoc i okazać zainteresowanie. Pozycja obowiązkowa.

Bożena Aksamit, Piotr Głuchowski, Zatoka świń, Wyd. Agora, Warszawa 2016.