Migawkowo (M. Hawranek, Sz. Opryszek, Tańczymy już tylko w Zaduszki)

Zbiór reportaży Marii Hawranek i Szymon Opryszka z pewnością budzi zaciekawienie. Potencjalnie interesująca jest bowiem informacja z podtytułu. Ameryka Łacińska ciągle wydaje się miejscem dosyć mało znanym, zdecydowanie rzadziej opisywanym niż inne rejony świata. Niestety, choć autorzy odwiedzili różne kraje, choć odwołują się do zainteresowania człowiekiem deklarowanego przez Ryszarda Kapuścińskiego, choć czasami stają się częścią opowieści, to jednak trudno oprzeć się wrażeniu, iż książce tej czegoś brakuje. Postawiono tutaj na migawkowość i mozaikowość, trochę podobne w swoim zamyśle do tego, co dostrzegalne jest u Artura Domosławskiego w „Gorączce latynoamerykańskiej”. O ile jednak u autora „Wykluczonych” przeplatanie historii z różnych miejsc układa się w zwartą całość, mocny głos na temat dyktatur wojskowych, o tyle u Hawranek i Opryszka pomysł ten realizowany jest trochę przypadkowo, tak, jakby reporterzy chcieli napisać o wszystkim, co ich zaciekawiło. W efekcie zamiast intrygującego tomu odsłaniającego nam nieoczywisty obraz takich krajów jak Kolumbia, Ekwador, Peru, Boliwia, Meksyk, Brazylia, Wenezuela i Paragwaj, otrzymujemy dość chaotyczny zbiór, w którym dominuje powierzchowny przekaz turystyczny. Trudno oprzeć się wrażeniu, że część problemów zostało potraktowanych nazbyt anegdotycznie. Szkoda, bo zasługują często na dużo pełniejszy i bardziej zniuansowany obraz. Owszem, jest tutaj kilka całkiem dobrych tekstów, odsłaniających uniwersalność pewnych doświadczeń, ale i ich szczególność, zważywszy na przeżycia jednostek. Mam tu na myśli chociażby tekst „Mój tato jest głupiutki”, gdzie kwestia pamięci sprowadzona zostaje do choroby, przeznaczenia i nierównej walki o to, by znaleźć antidotum na zapomnienie. Warto też zatrzymać się przy reportażu „Lepiej nago”, opisującym akcję solidarności z upokorzonym przez policję studentem, i przy tekście „Zgniłe jabłka” portretującym zamkniętą, małą społeczność, w której dochodzi do powtarzalnych gwałtów na śpiących kobietach.

Maria Hawranek, Szymon Opryszek, Tańczymy już tylko w Zaduszki. Reportaże z Ameryki Łacińskiej, Wyd. Znak, Kraków 2016.