Chińska polityka w pigułce (Pin Ho, Wenguang Huang, Uderzenie w czerń)

Pin Ho i Wenguang Huang dają czytelnikowi wgląd w zasady życia polityczno-społecznego w Chinach. Robią to z dużym znawstwem tematu, drobiazgowo odtwarzając to, co dla historii jest ważne, a także pokazując personalne uwikłania, które bywają źródłem sukcesu, ale i klęski. Nie bez powodu w wielu przywołanych w książce sytuacjach pojawia się wątek dowolności interpretowania winy – jeśli ktoś jest akceptowany przez partię, wówczas jego czyny oceniane są pozytywnie, jeśli straci przywileje, nie ma również szans na ucieczkę przed krytyką i koniecznością przyjęcia kary. Autorzy książki, choć piszą reportaż, dość często stylistyką zbliżają się do thrillera politycznego. Nic w tym dziwnego, bo przecież początek politycznego kryzysu tuż przed zjazdem partii to morderstwo obcokrajowca, w które zamieszana jest żona wysoko postawionego polityka, oraz konflikt między wspomnianym politykiem a komendantem policji, funkcjonującym w społeczeństwie jako „ten dobry” i „ten zły” jednocześnie bohater westernu. Kobieta to Gu Kailai, jej mąż to Bo Xilai, a przyjaciel, który stał się wrogiem, to Wang Lijun. Ofiara morderstwa to natomiast brytyjski biznesmen Neil Heywood. To nie jedyni aktorzy tego bardzo interesującego spektaklu, pomijając bowiem przyczyny, rozwój i konsekwencje państwowe opisywanego konfliktu, autorzy mówią nam dużo więcej. Pokazują jak funkcjonuje państwo, w którym ciągle to właśnie partia ma do powiedzenia najwięcej. Nie dziwią więc prewencyjne aresztowania, pokazowe procesy, zamykanie w więzieniach obrońców praw człowieka i artystów, wreszcie łatwość, z jaką ludzie nazywani zaufanymi przyjaciółmi władzy zostają uznani za jej wrogów. Niepewność jutra to jeden z tych elementów rzeczywistości chińskiej, który wyjątkowo mocno zostaje wyeksponowany w tej opowieści. I słusznie, bo przecież owa niepewność bywa źródłem upokorzeń, niszczenia godności ludzkiej i prowokowania postaw opartych na fałszu i zdradzie. Widać to szczególnie mocno na przykładzie biografii bohaterów tej publikacji. Niektórzy jeszcze jako młodzi ludzie byli ofiarami rewolucji kulturalnej (konsekwencja tego, co przydarzyło się ich rodzicom), potem osiągnęli szczyt, wreszcie zostali z niego zrzuceni nie wiadomo dokładnie z jakiego powodu i dlaczego akurat teraz. „Uderzenie w czerń” to portret chińskiej polityki w pigułce – obraz niepokojący, nieco absurdalny z europejskiej perspektywy, ale bardzo rzeczywisty, bo przecież tak właśnie funkcjonuje ów kraj.

Pin Ho, Wenguang Huang, Uderzenie w czerń. Morderstwo, pieniądze i walka o władzę w Chinach, przeł. Dominika Cieśla-Szymańska, Wyd. Czarne, Wołowiec 2015.