wtorek, 9 sierpnia 2022

Odtwarzanie miasta (M. Białoszewski, Na każdym rogu ta sama truskawka. 1946-1950)

 

Zbiór tekstów prasowych Mirona Białoszewskiego to nie tylko nieoczywista odsłona twórczości pisarza, ale i, a może przede wszystkim, ciekawy portret miasta pełnego ruin, podnoszącego się z ruin i żyjącego w sąsiedztwie ruin. Daty wskazane w tytule, Warszawa oraz rytm codzienności związany z pracą dziennikarską pozwala na dostrzeżenie nieustannego nachodzenia na siebie tego, co było, tego, co jest, i tego, co dopiero powstanie. Szczególnie intensywnie wybrzmiewa chodzenie Białoszewskiego po mieście i opisywanie ulic. Mamy tam konkretne numery ocalałych kamienic, mamy świat, którego po wojnie już nie ma, mamy życie odradzające się w ruinach, mamy wreszcie stopniowe przyzwyczajanie się do ciągłego sąsiedztwa życia i śmierci, bo pamięć powstania jest ciągle żywa, a ekshumacje wydają się nie mieć końca. Prasowe teksty Białoszewskiego mogą również stać się pretekstem do rekonstruowania ówczesnego życia miasta. Pojawiają się w nich dane statystyczne dotyczące wydarzeń nagłych, jesteśmy świadkami krótkich spotkań i rozmów, które mają obrazować zaangażowanie zwykłych obywateli, czasami pojawia się zapis pozornie mało istotny, a jednak w tej zwyczajności odsłania się jeszcze jeden portret czasów „pomiędzy”, w których wojny już nie ma, ale jednocześnie jest ona cały czas obecna w mieście, którego miało nie być. Ważnym uzupełnieniem zbioru tekstów są eseje Grzegorza Piątka i Adama Poprawy. Dzięki nim czytelnik dowiaduje się o wielu kontekstach i uwikłaniach, które w trybie lektury mogłyby mu umknąć. To, co szczególnie uderza w książce, to oddanie rytmu powojennej Warszawy – ze sprawami ważnymi i mało istotnymi, z tematami na dłużej i z problemami trwającymi krótko, z ludźmi, których nie zawsze widać i słychać na co dzień, z pamięcią miasta minionego i gotowością zmierzenia się z miastem, które przetrwało mimo wszystko, z architekturą zniszczeń, gruzów, zagrożeń i decyzji o wyburzeniu po to, by mogło powstać nowe.

 

Miron Białoszewski, Na każdym rogu ta sama truskawka, oprac. i posłowie: A. Poprawa, wstęp: G. Piątek, Wyd. Dowody na Istnienie, Warszawa 2022.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz