(Nie)widzialność (F. Kullberg, Wojna z pięknem. Reportaż o oszpecaniu Szwecji)

 

Reportaż Fredrika Kullberga to znakomity przykład realizowania w praktyce różnicy między patrzeniem a dostrzeganiem. Autora interesują zmiany zachodzące na przestrzeni lat w przestrzeni oraz konsekwencje tych zmian dla przyrody, miasta oraz ludzi. Dużym atutem tej opowieści jest jej różnorodność i przyjrzenie się problemowi w wielu odsłonach. Kullberg pozostaje obserwatorem zainteresowanym zmianami, zadającym niewygodne pytania, szukającym odpowiedzi, chcącym wysłuchać różnych punktów widzenia, prezentującym punkt widzenia i zwykłych użytkowników przestrzeni, i architektów, i urzędników, i tych, którzy mogli z danej inwestycji mieć zyski ekonomiczne. Na uwagę zasługuje skupienie się na różnych aspektach niszczenia przestrzeni w imię cywilizacyjnych zmian, nowych idei, braku poszanowania dla tradycji, przekonania, że jednym właściwym wyborem jest zapatrzenie się w to, co wiąże się z informatyzacją i nowymi technologiami. Kullberg pokazuje nie tylko przykłady działań, których nie da się odwrócić (jak np. wyburzanie całych kwartałów starych kamienic, niszczenie budynków będących ważnymi pozostałościami dawnej infrastruktury kolejowej czy wycinanie lasów), ale też skupia się na społecznych i kulturowych aspektach owych poczynań. Pisze bowiem o estetyce przestrzeni, o kojącym wymiarze zieleni będącej częścią naszego otoczenia, o wadze tego, na co patrzymy na co dzień, o braku proporcji w kontekście budowania nowych, zwłaszcza związanych z handlem i z tzw. logistyką, budynków, o związku sposobu planowania przestrzeni z ideologiami oraz z podejściem do jednostki i społeczeństwa. Tekst Kullberga jest merytoryczny, dobrze poparty argumentami i zobrazowany wiarygodnymi przykładami, jednocześnie pozostaje reportażem zaangażowanym, autor bowiem nie ukrywa, że zabiera głos w sprawie – może sprawie beznadziejnej, bez szansy na zmianę, ale jednak dotyczącej bezpośrednio i jego samego, i każdego z nas. Reportaż do myślenia, reportaż do patrzenia wokół, reportaż do obowiązkowego czytania!

 

Fredrik Kullberg, Wojna z pięknem. Reportaż o oszpecaniu Szwecji, przeł. Aleksandra Sprengel, posłowie: Filip Springer, Wyd. Dowody na Istnienie, Warszawa 2022.