Przeciwko nierównościom (J. Guinn, Co się stało w Jonestown? Sekta Jima Jonesa i największe zbiorowe samobójstwo)

 

Książka Jeffa Guinna to próba zrekonstruowania historii tzw. Świątyni Ludu, religijnego i społecznego projektu Jima Jonesa. Autor sięga więc do biografii przywódcy sekty, pokazując jednocześnie, jak doszło do udanego zgromadzenia wokół siebie ludzi wyznających podobne zasady. Co ciekawe i co szczególne, autor przypomina o tym jeszcze w podsumowaniu na końcu, projekt Jonesa nie był typowy. Obok aspektów religijnych, stawiających przywódcę w centrum, mamy bowiem tutaj bardzo istotne idee o charakterze społecznym, wśród których protest przeciwko nierównościom wydaje się najważniejszy. Guinn precyzyjnie, szczegółowo, atrakcyjnie w sensie poznawczym odtwarza etapy istnienia sekty, zmierzając do momentu kulminacyjnego, a więc zbiorowego samobójstwa (ponad 900 osób). Wyjątkowo interesujące są wyróżniona przez autora momenty zwrotne, w których doskonale widać, jak istotne okazało się budowanie złudzenia współodpowiedzialności wszystkich za nowy lepszy świat, jak symptomatyczne dla dalszych działań były kłamstwa, usprawiedliwiane przez Jonesa jako konieczne dla dobra społeczności, czy jak nieoczywiste było to, co wydarzyło się na końcu i co określa się mianem zbiorowego samobójstwa, a co tak naprawdę w przypadku wielu osób było zabójstwem. Reporterską klasę Guinna widać nie tylko w wieloaspektowym opisie wydarzeń, w erudycji i umiejętności dotarcia do źródeł, ale również w unikaniu sensacyjności i sentymentalizmu, o które było łatwo zwłaszcza podczas portretowania wspomnianych finalnych wydarzeniach. Na uwagę zasługuje również fakt racjonalnego i merytorycznego potraktowania sekty, jej przywódcy i zasad funkcjonowania. Nie ma tu ani demonizowania, ani dyskredytowania czy ośmieszania, jest za to dużo istotnych pytań o przemianę, o przesuwanie granic od dobra do zła, o władzę, o ludzkie marzenia i o ideę życia we wspólnocie. Lektura obowiązkowa!

 

Jeff Guin, Co się stało w Jonetown? Sekta Jima Jonesa i największe zbiorowe samobójstwo, przeł. Katarzyna Bażyńska-Chojnacka, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2020.