Intymna wersja historii („Mój Führerze!” Ofiary przymusowej sterylizacji na Dolnym Śląsku w latach 1934-44)

Książka ta stanowi intrygujące połączenie dokumentów i biograficznych świadectw oraz przekonania, że dzięki opowiedzianym wreszcie intymnym historiom uzupełniona zostaje ważna część zapomnianej i niechętnie przyjmowanej do wiadomości her-story. Nie bez powodu wspominam tutaj o przepracowaniu z innej perspektywy historii oraz o prywatnym aspekcie tego, co zwykle w dyskursie dominującym zamyka się w przestrzeni publicznej. Joanna Ostrowska, zbierając dostępne świadectwa kobiet (wzbogacone fotografiami i skanami dokumentów), po raz kolejny stara się oddać głos tym, których nikt nie chciał słuchać i których traumę uznano za mało istotną w kontekście Wielkiej Polityki. Autorka odwołuje się we wstępie do określenia „mikrohistoria”. Trudno się z tym nie zgodzić. Oto biografia kobiet zostaje wciągnięta w rytm zarządzeń i obowiązujących odgórnie zaleceń prawnych. Ich ciało staje się nie tylko polem walki, ale i traktowane jest jako coś, co nie należy do ich właścicielek. To nagłe poczucie obcości w stosunku do siebie samej, ale i poczucia uprzedmiotowienia przez otoczenie, wybrzmiewa w przedstawionych historiach dość wyraźnie. Zwracanie się do najwyższej wówczas instancji stanowi z jednej strony gest rozpaczy i jest szukaniem ostatniej deski ratunku, z drugiej to dramatyczne wołanie o prawo do samostanowienia i odmowa poddania się przypadkowi.

„Mój Führerze!” Ofiary przymusowej sterylizacji na Dolnym Śląsku w latach 1934-44, wybór i opracowanie: Joanna Ostrowska, Wyd. Ośrodek Karta, Warszawa 2019.