Życie w cieniu umierania (S. Grzesiuk, Na marginesie życia)

Trzecia część słynnej autobiograficznej trylogii Grzesiuka koncentruje się na chorobie. Autor relacjonuje na kartach swojej książki najpierw moment odkrycia, że ma gruźlicę płuc, potem pobyty w kolejnych sanatoriach. „Na marginesie życia” to publikacja, która najbardziej ucierpiała, jeśli chodzi o usuwanie fragmentów pod wpływem sugestii wydawnictwa. Grzesiuk, chcąc jak najszybciej wydać książkę, właściwie – tak pisze Bartosz Janiszewski w biografii barda stolicy – nie dyskutował i po prostu skreślał. W ramach domknięcia projektu polegającego na wydaniu trylogii w wersji nieocenzurowanej również w trzeciej części fragmenty przywrócone są wyboldowane. W tym wypadku ingerencje były największe, „Na marginesie życia” znacznie zwiększyło swoją objętość, a pogrubione fragmenty to zazwyczaj całe barwne sceny z sanatoryjnego życia. Znakomicie się je czyta po latach, zwłaszcza że Grzesiuk z jednej strony nie traci poczucia humoru, z drugiej ma świadomość tego, jak stygmatyzująca jest choroba, na która cierpi on i inni kuracjusze. Na szczególną uwagę zasługuje tak charakterystyczne dla Grzesiuka celne sportretowanie społeczności sanatoryjnej, zwrócenie uwagi na łatwość odtwarzania klasowości także w warunkach izolacji oraz domaganie się sprawiedliwości społecznej i empatii. Trzeba – koniecznie!

Stanisław Grzesiuk, Na marginesie życia, Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2018.

[przeczytana jako e-book na czytniku PocketBook Touch HD2 Ruby Red]