Niewidoczni (D. Backderf, Śmieci)

Powieść graficzna „Śmieci” to połączenie komiksu edukacyjnego (informacje dotyczące radzenia sobie ze śmieciami teraz i kiedyś) z utworem społecznie zaangażowanym (postulat dbałości o środowisko) i opowieścią autobiograficzną (utwór inspirowany jest doświadczeniami autora). Derf Backderf nie proponuje czytelnikowi historii, która zaczyna się jakimś spektakularnym wydarzeniem i dąży do finału, który ma coś wyjaśnić. To raczej próba pokazania codzienności śmieciarzy z powtarzalnością działań, pór roku i zadziwień związanych z tym, co ludzie potrafią wyrzucić. Rozrysowanie poszczególnych scen w czerni, bieli i zimnym, jasnym niebieskim wzmacnia sugestywność przesłania sprowadzającego się do przekonania, że praca osób odbierających śmieci jest niezbędna, a jednocześnie ilość produkowanych przez ludzi odpadów jest zatrważająca i katastrofalna. Autor nie ukrywa, że bycie śmieciarzem wiąże się z koniecznością przyzwyczajenia się do obrzydliwości związanej z widokiem, dotykiem i zapachem. Wiele razy zostaną pokazane czytelnikowi sytuacje, w których dochodzi do momentu przekroczenia – trzeba odebrać martwe zwierzę, należy zmierzyć się z substancjami, które zostały źle zabezpieczone i brudzą osobę próbującą je usunąć, niezbędne jest patrzenie na owady, które wylęgły się ze śmieci w upale. To, co zwyczajne i typowe, jest tutaj pokazane w takich samych barwach i podobną kreską, jak to, co zdarza się rzadziej i bywa zaskakujące. W ten sposób zostaje zasugerowana trwałość i niezmienność pewnych postaw – osoby segregujące śmieci będą się zdarzały tak samo jak ci, którzy nie są zainteresowani ekologią, ci, którzy jako zwykłe śmieci wyrzucają wielkogabarytowe urządzenia, pojawią się obok ludzi przedmiotowo traktujących zwierzęta. Ważnym elementem zaprezentowanej opowieści jest zaakcentowanie niewidzialności śmieciarzy. Nie chodzi niestety tylko o ich stosunkowo dyskretne oczyszczanie miasta, ale o ignorowanie istnienia pracowników, lekceważenie wyrażające się w sposobie przygotowania odpadów do odbioru oraz łatwość odmawiania podmiotowości.

Derf Backderf, Śmieci, przeł. Grzegorz Ciecieląg, Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 2017.