Zapomniana wojna (P. Pieniążek, Wojna, która nas zmieniła)

Reportaż Pieniążka warto czytać równolegle z wcześniejszymi „Pozdrowieniami z Noworosji”. Obie książki ewidentnie się uzupełniają, choć utrzymane są w odmiennej stylistyce. Ta pierwsza jest bardziej skonwencjonalizowana i stanowi próbę uchwycenia wydarzeń dziejących się „tu i teraz”. Z kolei „Wojna, która nas zmieniła” jest dużo bardziej refleksyjna. Paradoksalnie, bo jednocześnie autor nie rezygnuje z opisywania takich momentów, które oddają rytm funkcjonowania na froncie. Książka zaczyna się na przykład od sceny ostrzału, gdzie zagrożeni potencjalnie są nie tylko ci, którzy mogą odpowiedzieć użyciem broni, ale i towarzyszący im reporter. Pieniążka interesuje codzienność – ta związana z życiem zwykłych ludzi i ta znacząca służbę wojskową ludzi, którzy uczestniczą w walce. Obie grupy łączy przyzwyczajenie do wojny, bezradność i poczucie opuszczenia przez tych, którzy mogliby w jakiś sposób spróbować zmienić ich los. Poznajemy więc osoby, które wyrzekają się normalności i powoli zaczynają akceptować to, co jest tak naprawdę aberracją, ale i postaci, które za wszelką cenę próbują odtworzyć reguły życia obowiązujące przed wojną. Wszyscy są świadomi tego, że funkcjonują w sytuacji bez wyjścia – zawieszeni w czasie, pomiędzy mniej lub bardziej realnymi oczekiwaniami polityków, wrzuceni w nicość, pogodzeni ze wszechobecnym zniszczeniem i zagrożeniem. W pewnym sensie reportaż Pieniążka można potraktować jako oskarżenie. Obojętność, z jaką traktuje się teraz Ukrainę, pokazuje, w jaki sposób działają media – interesują się przez chwilę, potem przyglądają się już innym miejscom i innym konfliktom.

Paweł Pieniążek, Wojna, która nas zmieniła, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2017.