środa, 5 października 2016

Razem czy osobno? (A Michnik, A. Nawalny, Dialogi)

Rozmowy Adama Michnika z Aleksiejem Nawalnym są poprzedzone wstępem i dwoma przedmowami. Wstęp Wacława Radziwinowicza wydaje się potrzebny. Stanowi bowiem, tak to ujmijmy, wprowadzenie społeczno-polityczne do zaprezentowanego czytelnikom tekstu. Dowiadujemy się o organizacji spotkania dwóch bohaterów publikacji oraz o trudnościach, które trzeba było przezwyciężyć. Krótkie przedmowy autorstwa Michnika i Nawalnego wydają się jednak w takiej formie czymś zbędnym. Kompozycyjnie dużo sensowniejsze byłoby umieszczenie tekstu poprzedzającego, podpisanego nazwiskami obu dyskutantów. Oddzielne wypowiedzi brzmią trochę sztucznie, przypominają nieco swoim stylem oficjalne wypowiedzi, zaś wnioski zaakcentowane w obu tekstach są podobne: warto było się spotkać i rozmawiać oraz warto dążyć do zbliżenia między Polską a Rosją. „Dialogi” to publikacja w dużej mierze reagująca na to, co jest „tu i teraz”. Nie mamy więc do czynienia z rozbudowaną, wielostronicową diagnozą historii i współczesności kontaktów polsko-rosyjskich i roli odgrywanej przez oba państwa w Europie i na świecie. Chodzi raczej o zwrócenie uwagi na różnice i podobieństwa losów oraz na konieczność czerpania z sąsiedzkich wzorców. Choć Adam Michnik i Aleksiej Nawalny rozmawiają jak partnerzy, widać również, że obserwujemy w tym wypadku wymianę zdań między mistrzem a uczniem, osobą bardziej i mniej doświadczoną, kimś, kto może sięgać do przeszłości, i kimś, przed kim stoją dopiero zadania w teraźniejszości. Nie chodzi, oczywiście, jedynie o różnicę wieku i o używanie formy „ty” przez Michnika i „pan” przez Nawalnego. Najistotniejsze jest zderzenie poprzez to spotkanie dwóch różnych pokoleń walczących o wolność i wierzących w to, że na ich oczach świat może się zmienić. Jednak rozmowa ta okazuje się nie tylko próbą zdiagnozowania tego, co miało miejsce w Polsce, kiedy upadał komunizm, i tego, co działo i dzieje się w Rosji. W tle obecne jest pytanie o granice i możliwość wybaczania swoim wrogom, o renegocjowanie wpływów z tymi, którzy wcześniej mieli wszystko, o rolę Kościoła katolickiego i Cerkwi prawosławnej, o manipulowanie ideami przez możnych tego świata, o istnienie cech typowych dla narodu i o granie stereotypami. Widać również postulat konieczności określenia się i zabrania głosu w sprawie pamięci i zapomnienia, zarówno w kontekście lustracji, jak i idei destalinizacji. Warte uwagi.


Adam Michnik, Aleksiej Nawalny, Dialogi, oprac. Pawieł Puczkow, Wacław Radziwinowicz, przeł. Agnieszka Sowińska, red. Paweł Goźliński, Wacław Radziwinowicz, Wyd. Agora, Warszawa 2016.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz