Szachy i polityka (G. Kasparow, Nadchodzi zima)

Książka Kasparowa to interesujące połączenie zaangażowanej analizy polityczno-socjologicznej z manifestem, którego motywem przewodnim jest upominanie się o wierność wartościom demokratycznym. Autor nie ukrywa, że podstawowym grzechem Zachodu jest zaniechanie i brak reakcji. Mocno akcentuje fakt, że konsekwencją takich zachowań jest coraz większe rozrastanie się dyktatur i coraz większa władza dyktatorów. Kasparow w swojej analizie nie przestaje być szachistą. Wspomina swoje osiągnięcia i wie, że dzięki międzynarodowej sławie jego głos w obronie wolności wybrzmiewa dużo mocniej. Jednocześnie chętnie sięga do argumentacji uwzględniającej różne potencjalne rozwiązania oraz to, czy dane wydarzenia można było przewidzieć. Natkniemy się więc na odtworzenie chwil związanych z przejęciem władzy przez Jelcyna i późniejszym przekazaniem jej Putinowi. Kasparow pokazuje, że wtedy, kiedy cała sytuacja miała miejsce, trudno było stwierdzić, jak rozwiną się rządy w Rosji. Akcentuje paradoks błyskawicznego odwrotu od kierunku demokratycznego na rzecz zrekonstruowania starej i dobrze znanej retoryki i praktyki autorytarnej. Autor stara się umieścić swoją wypowiedź o Rosji w szerszym kontekście. Odwołuje się do reakcji Stanów Zjednoczonych, przywołuje wojnę w byłej Jugosławii, analizuje rozpad Związku Radzieckiego i to, co działo się w Czeczenii, przywołuje wydarzenia w teatrze na Dubrowce i w szkole w Biesłanie, przypomina niezwykle ważną rolę odgrywaną przez Annę Politkowską, ustosunkowuje się do biografii znanych oligarchów. Cały czas jest częścią tego świata, ale i obserwatorem z zewnątrz. Troszczy się o Rosję i jednocześnie stara się napiętnować to, co niszczy kraj od środka. Źródłem zagrożenia i niesłusznie bagatelizowanym złem jest w jego mniemaniu Putin. Kasparow próbuje potrząsnąć światem, uświadamiając, że początek katastrofy często bywa niepozorny lub wydaje się na tyle odległy, że sądzimy, iż nas nie dotyczy. Tak naprawdę jednak, zdaniem autora, jest o co się niepokoić i jest z czym walczyć.

Garri Kasparow, współpraca: Mig Greengard, Nadchodzi zima. Dlaczego trzeba powstrzymać Władimira Putina i wrogów wolnego świata, przeł. Michał Romanek, Wyd. Insignis, Kraków 2016.