Przeszłość nie przemija (M. Parys, Magik)

Już debiutancki „Tunel” Magdaleny Parys zapowiadał talent autorki, umiejętność opowiadania, zdolność przywoływania przeszłości w taki sposób, że intensywnie kształtuje teraźniejszość i bawi się jej rozwojem, wreszcie zainteresowanie problematyką dawnego NRD. „Magik” to potwierdzenie powyższej charakterystyki, ale i dowód na to, że pisarka nie stoi w miejscu, rozwija się i potrafi zaproponować czytelnikom pasjonującą, trzymającą w napięciu opowieść. Parys konsekwentnie wpisuje los zwykłego człowieka w tryby Wielkiej Historii, a ponieważ biografie opisywanych przez nią postaci wiążą się z granicami nie do przekroczenia, ich osamotnienie, szaleńczy pęd za wolnością, chęć wywalczenia sobie choćby odrobiny niezależności znaczone są dramatycznymi wyborami. Na szczęście autorka nie popada w patos, nie posługuje się czarno-białymi ocenami, nie usiłuje pisać powieści z tezą. Interesuje ją dobrze opowiedziana historia, a to duży atut i zapowiedź kontynuacji, na która warto czekać. „Magik” zapowiadany jest przecież jako pierwsza część trylogii. Magdalena Parys znakomicie łączy elementy powieści obyczajowej, kryminalnej, thrillera politycznego i powieści społecznie zaangażowanej. Ważne okazuje się to, co zwykle szczególnie uwodzi czytelnika, a więc umiejętność zbudowania wyrazistych postaci, sprawne połączenie życiorysów, które pozornie do siebie nie przystają, wreszcie odtworzenie niełatwych relacji międzypokoleniowych, naznaczonych doświadczeniem życia w państwie totalitarnym. Punktem odniesienia, porządkującym wszystko to, co działo się w systemie komunistycznym i to, co ma miejsce już w nowym, lepszym świecie, jest pieczołowicie skrywana sprawa zaginięć i zabójstw młodych ludzi, usiłujących uciec z kraju w trakcie pobytu w Bułgarii. Rodzice, którzy mimo upływu lat ciągle czekają na wieści o swoich dzieciach, reprezentanci systemu dostający premię za skuteczność działania, czyszczenie akt po to, by w demokratycznym kraju nie pozostał ślad po dawnej działalności, prywatne archiwum pewnego zranionego ojca, który zbiera dowody i usiłuje dotrzeć do faktów, dziennikarz, który chce odkryć prawdę, i kilka innych osób, które pozornie stoją po tej złej stronie, ale relacje prywatne są dla nich ważniejsze od zobowiązań służbowych – Parys proponuje wielowątkowy spektakl, który od początku do końca oglądamy z zainteresowaniem, śledząc każdą z ról z jednakową pasją. Powieść autorki można traktować jako historię odradzania się dawnych demonów, z którymi, aby móc patrzeć w przyszłość, koniecznie trzeba się zmierzyć. To także próba udowodnienia, że stare reguły gry nie dezaktualizują się tak szybko, a demokracja bywa przykrywką dla świetnego funkcjonowania tych, do których niegdyś należała władza. „Magik” jest również opowieścią o sile mediów, które jeśli ujawnią pewne sekrety dotyczące przeszłości polityków, są w stanie mocno wstrząsnąć społeczeństwem. Książkę tę można traktować jako zrekonstruowanie spóźnionej inicjacji w historię własnej rodziny – kiedy dziecko odmawia wiedzy lub jest chronione przed świadomością, osoba dorosła odkrywa, że prawda bywa aż nazbyt pilnie strzeżoną tajemnicą. Bardzo dobre!

Magdalena Parys, Magik, Wyd. Świat Książki, Warszawa 2014.