Praca przede wszystkim (Janion. Transe – traumy – transgresje, cz. 2: Prof. Misia, rozmawia K. Szczuka)

Drugi tom rozmów z prof. Marią Janion warto czytać znając tom pierwszy. Nie tylko dlatego, że dzięki temu uzyskujemy szerszy obraz i łatwiej nam uchwycić istniejącą ciągłość wypowiedzi, ale też z tego powodu, że bohaterce książki zdarza się zauważyć, że o czymś już mówiła lub że była pytana o to we wcześniejszej odsłonie wywiadu-rzeki. W tomie pierwszym czytelnik dowie się m.in. trochę o dzieciństwie i dorastaniu prof. Marii Janion, w tomie drugim dominuje opowieść o pracy. Znaczące w tym kontekście wydaje się metaforyczne zatytułowanie wydania z 2013 roku „Niedobre dziecię”, a tomu opublikowanego rok później „Prof. Misia”. Mamy więc zaakcentowaną pewną niepokorność, niezależność myślenia, gotowość do poszukiwań i do wytyczania szlaków, ale też akademicką aktywność zawodową sprowadzającą się nie tylko do badań naukowych, ale i do nauczania. Bohaterka książki nie ukrywa, wątek ten powtarza się w obu częściach, że uczniowie stanowią ważną część jej biografii. Wspomina legendarne seminaria gdańskie, przywołuje wypowiedzi swoich byłych studentów (dzisiaj wybitnych naukowców) i komentuje ich drogę twórczą. Ważnym wątkiem jest podkreślenie roli sporu, dialogu, komunikowania się jako niezbędnej części nauczania. Interesująca jest także świadomość badaczki związana z jej gotowością wydobywania z grupy osoby/osób, które mogły doświadczyć wyróżnienia, ale i, ze względu na późniejsze zainteresowanie innymi doktorantami, odrzucenia. W drugim tomie Kazimiera Szczuka chętnie cytuje różne teksty swojej rozmówczyni, w tym także zapiski z dziennika na temat lektur, i prosi o komentarz. Momentami cytatów tych w pytaniach jest może trochę zbyt wiele, ale odpowiedzi prof. Marii Janion uderzają intelektualnym zdyscyplinowaniem, błyskotliwością i erudycją. Zdjęcia zamieszczone w książce dotyczą przede wszystkim życia zawodowego. Nic w tym dziwnego, bo, o czym już wspominałam, o nim przede wszystkim opowiada badaczka. Nawet spotkania prywatne z pisarzami (np. z Mironem Białoszewskim) skutkują powstaniem tekstów i nie są tylko miłym spędzeniem czasu razem. Podobnie jak w pierwszej odsłonie wywiadu-rzeki dowiadujemy się dużo o życiu literackim i naukowym, w którym uczestniczyła i któremu nadawała ton bohaterka książki.

Janion. Transe – traumy – transgresje, cz. 2: Prof. Misia, rozmawia Kazimiera Szczuka, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2014.