„Dzieci Nilu” to ciekawe połączenie reportażu opartego na podróży i obserwacji z esejem na temat rzeki, stanowiącej główny punkt odniesienia. To właśnie Nil determinuje wyprawę Aldekoi oraz stanowi pretekst do opowiedzenia o tym, co w tym rejonie szczególne, ale i niekiedy zadziwiająco powtarzalne. Zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę milczenie reszty świata na cierpienie ludzi zamieszkujących kraje, które odwiedził dziennikarz. W skoncentrowaniu na rzece widać próbę wpisania się w długą tradycję takiego właśnie opowiadania o specyfice danego regionu. Można by w tym kontekście przywołać chociażby dwie publikacje na temat Dunaju. Mam na myśli „Dunaj. Opowieść o ludziach znad wielkiej rzeki” Nicka Thorpe czy „Dunaj” Claudio Magrisa. Jednocześnie widać w tekście Aldekoi gotowość odejścia od prezentowania pogłębionej wersji kulturowych czy historycznych kontekstów regionu na rzecz skupienia się na losie ludzi, o których nikt się nie upomina i którzy pozostawieni są sami sobie. Także pod względem typowo reporterskim da się tę książkę czytać jako tekst w dialogu. Fragmenty dotyczące Armii Bożego Oporu w Ugandzie oraz dramatycznych losów porwanych dzieci można przecież zderzyć z „Nocnymi wędrowcami” Wojciecha Jagielskiego, a fragmenty poświęcone Arabskiej Wiośnie z książką Jerzego Haszczyńskiego „Mój brat obalił dyktatora”. To, co okazuje się szczególnie ciekawe, sprowadza się do zaakcentowania pewnego rodzaju nieuchronności zła i fatalistycznego charakteru okrucieństwa, które nie tyle przychodzi z zewnątrz, co raczej kryje się bardzo blisko, na wyciągnięcie ręki, czasami wśród znajomych i sąsiadów. Aldekoa dobrze również eksponuje dramatyczny element doświadczonych traum (mordy, gwałty zbiorowe, konieczność znęcania się nad innymi, żeby ratować własne życie itp.), czyli konieczność wycofania się w sobie, niejako zapomnienia o własnym istnieniu, bycia w stanie sparaliżowania mentalnego po to, by dać sobie szansę na przetrwanie.
Xavier Aldekoa, Dzieci Nilu. Reporterska podróż przez Afrykę, przeł. Barbara Bardadyn, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2022.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz