Książka Rotbarda to fascynujące połączenie eseju historycznego o mieście, eseju o architekturze i eseju o społecznych i etycznych konsekwencjach politycznych decyzji. Zakorzenienie w konkrecie, a więc we wskazanych w podtytule miejscach, pozwala na mówienie również o praktykowaniu w myśleniu i analizie geopoetyki. To miasto staje się w tym przypadku katalizatorem przemian, wcielania w życie idei, dzielenia się marzeniami, ale też pretekstem do przeprowadzania brutalnych zmian, wojny i zniszczenia. Intrygującą i niepokojącą energię wynikającą ze zderzenia dwóch różnych światów zasygnalizowano już w tytule, jednak to, co najistotniejsze zawiera się w wielowarstwowej, odnotowującej różnorodność kontekstów, znakomicie poprowadzonej opowieści Rotbarda. Oto idea Tel Awiwu jako miasta szczególnego, bo łączącego to, co nowoczesne i kontrkulturowe z tym, co nostalgiczne i zapatrzone w przeszłość, zderza się z nieuznającą negocjacji i dyskusji wizją obrócenia Jafy w ruinę i przywłaszczenia sobie cudzego, bo arabskiego świata. Rotbard znakomicie dawkuje napięcie. To, co początkowo wydaje się rekonstrukcją różnych wizji i projektów (np. obszerny wątek na temat Tel Awiwu jako miasta w którym faktycznie istnieje styl Bauhausu), stopniowo zaczyna być naznaczone grozą wykorzenienia, bezpardonowo postrzeganego połączenia, wreszcie stworzenia nowego świata bez oglądania się na gruzy tego, który przecież istniał i miał swoją historię (codzienne działanie na rzecz zapomnienia Jafy). W efekcie opowieść o mieście sytuuje spełnione marzenie w rejonach mroku, zbrodni, straty. Staje się też ważną, bo etycznie zaangażowaną, deklaracją potrzeby zmian i przyznania się do winy. W pewnym więc sensie tej pasjonujący wielowątkowy esej staje się manifestem, postulatem głośnego mówienia o tym, co trudne, wypowiedzianą wprost potrzebą uznania własnych win i zmierzenia się z ich konsekwencjami. Bardzo dobre!
Sharon Rotbard, Białe miasto, czarne miasto. Architektura i wojna w Tel Awiwie i Jafie, przeł. Katarzyna Makaruk, Wyd. Filtry, Warszawa 2022.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz