Swoją pracą Marta Justyna Nowicka wpisuje się z jednej strony w prze-pisywanie i odczytywanie kanonu na nowo, z drugiej w queerowanie kultury i szukanie w tekstach literackich tych pęknięć, niedopowiedzeń czy przemilczeń, które jednocześnie da się odczytać jako pewnego rodzaju deklarację światopoglądową, czy szerzej autobiograficzną. Autorem wstępu jest Krzysztof Tomasik, można by więc powiedzieć, że Nowicka buduje również rodzaj homobiografii, opierając się na prawdopodobieństwie, możliwym sposobie czytania, śladach biograficznych. Badaczka przywołuje m.in. za Anitą Całek pojęcie superbiografii, które objaśnia jako „postmodernistyczne przedstawienie faktów i możliwych wydarzeń, które pierwszoplanowy narrator-badacz wybiera i komentuje” (s. 18-19). Autorkę interesuje przede wszystkim płeć i kategoria odmienności. Wpisuje się więc w całą tradycję badań związanych z krytycznym i uwrażliwionym genderowo podejściem do kanonicznych dzieł i do biografii ich autorów. W przypadku publikacji Nowickiej mamy do czynienia z dwiema istotnymi kwestiami. Po pierwsze bardzo ważne wydaje się wpisanie recepcji analizy autorki w promocyjne działania wokół książki (np. torba lniana z wizerunkiem Słowackiego z okładki, wywiady, spotkania autorskie). Umożliwia to wyjście poza dyskurs typowo akademicki, oswaja ze wspomnianym queerowaniem rzeczywistości literackiej i pozwala na uczynienie zaprezentowanej opowieści nie tylko częścią nauki i krytyki, ale i popkultury. W efekcie to, co w badaniach literaturoznawczych ma pewną tradycję, może być promowane jako rewolucyjne. Po drugie autorka rozgrywa autobiograficzność na dwóch istotnych i trudnych do zderzenia poziomach. Mamy więc autobiograficzność analizowanej korespondencji, ale i autobiograficzność spotkania Nowickiej z autorem i jego historią. Ten osobisty kontekst staje się ważnym punktem odniesienia. Obok wielu budzących zainteresowanie wywodów jest w tej książce kilka momentów, które mogą budzić wątpliwości. Zaliczyłabym do nich chociażby zderzanie Słowackiego z Witoldem Gombrowiczem, Edwardem Stachurą czy Michałem Witkowskim. Autorka nie uzasadnia wyczerpująco, skąd akurat takie, sięgające współczesności porównania, i jakie znajduje uzasadnienie dla dość swobodnego zderzania odległych czasowo biografii i twórczości.
Marta Justyna Nowicka, Słowacki. Wychodzenie z szafy, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2021.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz