Anna Cieplak przygląda się tym, których z jakichś powodów można by nazwać porzuconymi przez system, ale i jednocześnie uwikłanymi w konsekwencje decyzji podejmowanych pod wpływem ekonomicznego i społecznego wykluczenia. Napiętnowani są zwykle ci, którym w życiu jest trudniej i dla których wyjście na prostą nie jest czymś oczywistym, lecz bywa efektem ciężkiej pracy nad sobą. Piętnem staje się samotność, a jej źródło zwykle tkwi w nazbyt szybkiej konieczności usamodzielnienia się. Bohaterowie „Rozpływaj się” uczą się żyć bez rodziców. Ci bowiem wyjechali do pracy na Zachód. Ich nieobecność zamienia się w tym wypadku w stały punkt odniesienia. Młodzi bohaterowie przyzwyczajają się albo raczej udają, że funkcjonują w świecie, w którym nie ma żalu i rozczarowania. Dorastanie stanie się pierwszą próbą przetrwania, dorośnięcie pokaże, że niewiele można było zmienić, a nastoletnia samotność nie jest wcale mniej bolesna niż samotność w wieku dorosłym. Czwórkę głównych bohaterów połączy i przyjaźń, i miłość, i pamięć, i rozpamiętywanie win prawdziwych lub tylko wyobrażonych. „Rozpływaj się” to powieść o stygmacie samotności, o nadrabianiu braku próbowaniem życia w całej intensywności, o szukaniu oparcia w drugim człowieku i zawodzeniu tych, którym chciało się ufać. Ważną postacią będzie Omama – babcia, która staje się matką nie tylko dla swoich wnuków. To ona swoją obecnością obnaży, jak fizyczna bywa pustka, strata, nieobecność. Annie Cieplak udaje się tę relację bardzo ciekawie zniuansować – bez mówienia wprost, z wykorzystaniem niedopowiedzenia, poprzez zachowania młodych bohaterów. Opowiedziana przez autorkę historia tkwi w zwyczajności i śląskości (to także ważny aspekt tej książki), a codzienność staje się tutaj przestrzenią odsłaniającą konsekwencje nienazywanego wprost osamotnienia, porzucenia i rozstania. Cieplak odcina się od grania na emocjach, ale szorstkie relacje bohaterów mają w sobie coś cierpkiego i wzruszającego zarazem – są oskarżeniem bez wskazania adresata, pogodzeniem się bez możliwości pełnego zdefiniowania problemu, próbą zrozumienia z jednoczesną rodzącą się gotowością zaakceptowania siebie z okresu dorastania. Warto!
Anna Cieplak, Rozpływaj się, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2021.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz