Jak opowiadać o Zagładzie? (Wielogłos o Zagładzie, red. M.A. Potocka)

„Wielogłos o Zagładzie” to publikacja bardzo interesująca. Już sam tytuł pozwala przypuszczać, że możemy mieć do czynienia z książką niebanalną. Polifoniczność wypowiedzi potencjalnie obiecuje i dyskusję, i nieoczywisty namysł, i polemikę, i prawo do pozostania przy swoim zdaniu. Redaktorka tomu zaprosiła do udziału w projekcie dziewięćdziesiąt pięć osób. Wszystkim nieobce jest wypowiadanie się, badanie i czerpanie trudnej inspiracji z tematyki powiązanej z Holocaustem. Poznamy więc wypowiedzi naukowców, artystów, pisarzy. Każda z osób ustosunkowuje się do kilku pytań przygotowanych w ankiecie. Bardzo interesujące jest prześledzenie punktów wspólnych oraz tych fragmentów wypowiedzi, które pokazują niezgodę. Tak naprawdę bowiem książkę tę można czytać jako wielogłos o powtórzeniu i różnicy, a więc o niedyskutowalności pewnych wartości i jednocześnie o możliwości renegocjowania tego, co dla niektórych ciągle pozostaje w sferze nienaruszalnej. To także publikacja pokazująca, jak ważne w sztuce jest ciągłe korespondowanie ze sobą sacrum i profanum oraz jak sporne bywa pytanie, kto ma prawo, by wspomniane sacrum poddać przemianie i dyskusji. Poszczególne wypowiedzi to także doskonały pretekst do stworzenia roboczej listy dzieł odnoszących się do Zagłady, o których można by powiedzieć, że stały się kanoniczne. Ich przywołanie nie tylko więc pewne wątki objaśnia, ale i w oczywisty sposób pozwala na znalezienie budujących wspólnotę sensów kodów. Niektórzy z zaproszonych do ankiety gości odmawiają wyczerpujących odpowiedzi. Umieszczenie w tomie ich korespondencji ma również duże znaczenie. Pokazuje, że odmowa i milczenie także coś znaczą i także są jedną z reakcji na komentowanie niełatwej rzeczywistości.

Wielogłos o Zagładzie, red. Maria Anna Potocka, Wyd. Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, Kraków 2018.