Okruchy wolności (S. Orth, Couchsurfing w Iranie. (Nie)codzienne życie Persów)

„Couchsurfing w Iranie” to połączenie reportażu z popularną wersją badań terenowych i zapisków z podróży. Autor nie ukrywa, że interesuje go życie w Iranie w wersji mniej oficjalnej. Korzysta więc z oferowanych w Internecie noclegów w prywatnych domach. Już na tym etapie ma świadomość uczestniczenia w sytuacji szczególnej, bowiem te formy aktywności, które w kontekście podróżowania nie budzą na świecie większych kontrowersji, tutaj są nielegalne. Orth jest gościem nieprzypadkowym. Nie pasjonuje go tylko zwiedzanie i obserwowanie egzotyki. Z ciekawością, ale i czasami niepewnością, przystaje na propozycje swoich chwilowych gospodarzy, uczestnicząc dzięki temu w dość niekonwencjonalnych inicjatywach. Otwartość, z jaką traktuje miejscowe zwyczaje oraz zaufanie, którym obdarza nowych znajomych, skutkuje możliwością oglądania Iranu w wersji nieoczywistej oraz odkrycia, że wolność próbuje istnieć nawet wtedy, gdy pozornie zwycięża niewola. Autor odkrywa również, że pewne rytuały codzienności, które w zachodnim świecie nie są niczym sensacyjnym, w Iranie stać się mogą podstawą aresztowania. Konieczność funkcjonowania w zwyczajności tak, jakby ciągle trzeba było ukrywać się ze swoją prawdziwą twarzą, odsłania dramat opisywanych ludzi, ale i ich determinację. Orth pokazuje bowiem, że siła przetrwania bywa przejawem wolności, a gotowość rozbijania niewoli od środka pozwala mieć marzenia mimo wszystko. Za lekką formą i równie swobodnym projektowaniem podróży kryje się mroczne oblicze kraju, w którym to, co jest przygodą dla przybysza, może być tragedią dla miejscowego.

Stephan Orth, Couchsurfing w Iranie. (Nie)codzienne życie Persów, przeł. Kamil Markiewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2017.