Wysłuchanie (N. Göle, Muzułmanie w Europie. Dzisiejsze kontrowersje wokół islamu)

Książka Göle może stać się ciekawym pretekstem do dyskusji na temat tego, jak chętnie etykietujemy wszystkich, którzy wyznają islam jako potencjalnych terrorystów. Niezależnie od różnych innych uprzedzeń ostatnio właśnie takie założenie dominuje i jest szczególnie krzywdzące dla osób w żaden sposób nieutożsamiających się z fanatyczną wersją własnej religii. Rozmowy ze zwykłymi ludźmi, pokazanie różnych perspektyw, sportretowanie „europejskości” wielu muzułmanów, odsłonięcie paradoksów związanych z zewnętrznymi atrybutami religijności oraz zaakcentowanie wielości tkwiącej w podejściu do tradycji i otwieraniu się na nowoczesność – wątki te zostają w książce zaakcentowane. Prowadzonym badaniom terenowym towarzyszy chęć zrozumienia, otwartość, gotowość wysłuchania tego, co świadczy o innym postrzeganiu rzeczywistości i co umożliwia zrealizowanie potrzeby funkcjonowania w idei współistnienia wielu kultur. Szczególnie interesujący jest wątek wyraźnego oprotestowania aktów terrorystycznych i odcięcia się od tych, którzy zabijają niewinnych ludzi. Tak wyraźnie wyartykułowana niechęć do przemocy w pewnym sensie staje się pretekstem do rozmawiania na temat tego, co oferuje wyznawana wiara i jak odmienne mogą być jej interpretacje. Muzułmanie przeciwstawiający się terroryzmowi jako dominujący przekaz wiary uznają miłość i ubolewają na tym, że poprzez lęk wzbudzany przez terrorystów islam kojarzy się z nienawiścią. Na uwagę zasługują również takie biografie muzułmanek i muzułmanów, które łączą korzystanie ze zdobyczy cywilizacyjnych i zdobywanie kolejnych etapów wykształcenia z chęcią ubierania się w taki sposób, który odnosi się do tradycji i może być postrzegany jako konserwatywny. To, co wydaje się istotne, sprowadza się do gotowości i chęci rozmowy. Przedstawienie sylwetek zwykłych muzułmanów pozwala na oddanie głosu tym, których często skazuje się na milczenie i których chętnie stereotypowo kwalifikuje się do grup budzących w wielu ludziach niechęć. Tymczasem odsłonięcie pojedynczych biografii pozwala dostrzec w Innym sąsiada i Europejczyka.

Nilüfer Göle, Muzułmanie w Europie. Dzisiejsze kontrowersje wokół islamu, przeł. Maryna Ochab, Wyd. Karakter, Kraków 2016.