Misja, odwaga i walka (A. Mateja, Serce pasowało. Opowieść o polskiej transplantologii)

Reporterska opowieść o historii polskiej transplantologii ma w sobie to wszystko, co dobra powieść kryminalna i psychologiczna w jednym. Autorce udaje się pokazać nie tylko to, jak różniła się sytuacja w Polsce od tej, która panowała w szpitalach na Zachodzie. Nie bez powodu wyjazdy lekarzy na staże traktowane są i jako ważny etap w indywidualnym dorobku naukowym, i jako rodzaj misji, którą należy wypełnić, polegającej na zdobywaniu wiedzy dla przyszłych pokoleń. Ci, którzy przeprowadzali pierwsze operacje przeszczepienia narządów traktowani byli jako wizjonerzy, szaleńcy, ale i ...niemalże przestępcy. Autorce udaje się pokazać specyficzną atmosferę towarzyszącą pionierskim działaniom. To mieszanina podziwu, zazdrości, niedowierzania i powątpiewania w etyczną właściwość rozpoznań. Ci, którzy zaczynali w Polsce, wyznaczali tez pewne standardy zachowań. W reportażu świetnie zostają wyeksponowana podmiotowa relacja z pacjentem oraz odwaga chorych, którzy zaufali lekarzom i razem z nimi podjęli ryzyko. Ta wspólnotowość działań jest czymś bardzo interesującym i jednocześnie krzepiącym w kontekście porozumienia między tymi, którzy leczą, a tymi, którzy są leczeni. Reportaż o początkach transplantologii w Polsce czyta się, jak historie podbijania nowych terenów, zdobywania wielkich szczytów i osiągania rzeczy wcześniej niedostępnych. To rodzaj wprowadzenia, próba stworzenia mapy umożliwiającej dalsze poszukiwania, wreszcie inspiracja do zgłębiania tematu. Autorka bowiem nie ukrywa, że historia ta cały czas trwa, ma swoje wzloty i upadki, a relacja między chorym, który ma zostać uratowany, a operującym go lekarzem nie jest jedyna. Równie istotne jest poszanowanie ciała, dzięki któremu przedłuża się czyjeś życie, oraz wyrozumiałość dla emocji bliskich, którzy godzą się, by część ciała zmarłego symbolicznie „przeżyła” w ciele innego człowieka. Psychologiczny kontekst każdej operacji wydaje się więc równie istotny, jak ten medyczny, kluczowy dla fizycznego przetrwania.

Anna Mateja, Serce pasowało. Opowieść o polskiej transplantologii, Wyd. Czarne, Wołowiec 2016.