niedziela, 1 maja 2016

Język, który stwarza rzeczywistość (J.J. Lipski, Idea Katolickiego Państwa Narodu Polskiego. Zarys ideologii ONR „Falanga”)

Książka Jana Józefa Lipskiego analizująca ideologię ONR „Falangi” powinna być czytana przez wszystkich tych, którym nieobca jest troska o to, by faszyzm i antysemityzm nie zaczęły na nowo uwodzić. Dyktat siły, władzy i niekwestionowanej racji wpisany w totalitaryzm jest bowiem tym, co się odradza i na nowo zagraża takim wartościom, jak demokracja, liberalizm, tolerancja, wolność, różnorodność. Bardzo dobrze więc się stało, że Wydawnictwo Krytyki Politycznej postanowiło dzieło Lipskiego przybliżyć czytelnikom. Po książkę tę powinni sięgnąć wszyscy studenci kierunków humanistycznych i społecznych. Powinna być lekturą obowiązkową dla dziennikarzy, bo pokazuje, jak funkcjonuje w mediach język nienawiści; dla językoznawców, bo umożliwia przeanalizowanie reguł rządzących przekazem zideologizowanym; dla literaturoznawców i antropologów kultury, bo odsłania paradoks tkwiący w głęboko antyhumanistycznym przesłaniu; dla historyków idei, bo uświadamia skuteczność totalitarnej retoryki i jej powtarzalność; dla politologów, bo piętnuje sztuczność modelu państwa budowanego na wykluczeniu; dla socjologów wreszcie, bo wychwytuje rytuały prowadzące do faworyzowania jednej grupy społecznej przy jednoczesnym pogardzaniu inną. Analiza Jana Józefa Lipskiego to niezwykle precyzyjne obnażenie zła, które rodzi się wśród ludzi szafujących takimi słowami jak patriotyzm, naród, moralność, dobro. Autor bazuje na konkretnych cytatach, rekonstruując poglądy tych, którzy nie ukrywają swojego antysemityzmu, swojej nienawiści do demokracji, swojej niechęci do indywidualizmu. Lektura książki pozwala nie tylko na zmierzenie się z retoryką pogardy. Uświadamia również, że totalitaryzm, eliminując różnorodność i polifoniczność, staje się bezlitosnym atakiem na społeczeństwo. Łatwość marginalizowania Innych poprzez uznanie ich za – przykładowo – nieprawdziwych Polaków oddaje grozę owej obecnej w przestrzeni publicznej narracji. Największym atutem publikacji jest jednak nie tyle zdefiniowanie tego, co uwodzi przedwojenną ONR „Falangę” (a więc aspekt historyczny), co raczej pokazanie pewnej uniwersalności opisywanego negatywnego przesłania (a więc aspekt współczesny). Wnioski Lipskiego można bowiem odnieść nie tylko do analizowanej organizacji, ale do wszystkich działań odwołujących się do propozycji totalnych.


Jan Józef Lipski, Idea Katolickiego Państwa Narodu Polskiego. Zarys ideologii ONR „Falanga”, słowo wstępne: Andrzej Friszke, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2016.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz