Razem? (G. Sroczyński, Świat się chwieje)

Zbiór rozmów Grzegorza Sroczyńskiego to pozycja obowiązkowa dla tych, którym nieobce jest zaangażowanie społeczne i którzy zastanawiają się, do czego nas doprowadzi rozwój kapitalizmu we współczesnej postaci. Można także powiedzieć, że książkę tę powinni przeczytać i ci, którzy uważają, że nie ma potrzeby, by angażować się w jakąkolwiek działalność dla innych, ich również publikacja ta skłoni do refleksji i zmusi do sformułowania kilku nie tak oczywistych odpowiedzi na pozornie łatwe pytania. Autor tomu rozmawia z ekonomistami, historykami, działaczami społecznymi, przedsiębiorcami, politykami, urzędnikami, próbując ustalić, tak chyba można powiedzieć, gdzie się podziała idea solidarności, wspólnoty, pomocy bliźniemu i dlaczego tak łatwo została zastąpiona obojętnością, egoizmem i niechęcią do relacji z Innym. Nie bez powodu książka zostaje podzielona na trzy części zatytułowane znacząco: Wolność, Równość, Braterstwo. W kontekście wszystkich tych pojęć diagnoza nie wypada pozytywnie. Wielokrotnie podnoszona jest kwestia różnic klasowych, braku chęci dzielenia się posiadanym kapitałem, utraty zainteresowania losem zwykłego człowieka, wreszcie błędne przekonanie, że przynależność do elit oznacza odcięcie się od tych, którzy mają gorzej. Sroczyński pozostaje rozmówcą niepokornym. Nie tylko pyta, ale też spiera się, prowokuje, jest odmiennego zdania. Tam, gdzie bohaterowie jego wywiadów widzą czasami oczywistość, naturalną konsekwencję rewolucji, konieczność systemową, on domaga się zmian lub przynajmniej reakcji. Pozostaje kimś, kto nie tylko chce się dowiedzieć, ale i niepokoi się o świat, w którym żyje, buntuje się, proponuje rozwiązanie problemów, dziwi się brakowi zaangażowania. Taka postawa okazuje się bardzo interesująca z literackiego punktu widzenia, choć nie tylko. Zmusza bowiem tych, którzy udzielają Sroczyńskiemu odpowiedzi, do podzielenia się refleksją na temat własnych rozczarowań, niedopatrzeń, pomyłek lub przeoczeń. W kontekście tych ostatnich szczególnie uderzająca jest informacja, że ci, którzy uczestniczyli w procesie transformacji ustrojowej właściwie nie dyskutowali o losie ludzi pracujących w likwidowanych PGR-ach. Wywiady Sroczyńskiego nie pozostawią czytelnika obojętnym. Zmuszają bowiem do przemyślenia własnej roli w kapitalistycznym świecie i tego, jak bardzo moja/twoja obojętność budują fundament pogardy i lekceważenia w stosunku do potrzebujących pomocy.

Grzegorz Sroczyński, Świat się chwieje. 20 rozmów o tym, co z nami dalej, Wyd. Agora, Warszawa 2015.