Dobrze znam historię opisanej w „Tunelu 29” ucieczki, byłam w miejscu, w którym kończył się wykopany w Berlinie Zachodnim tunel, dzięki któremu podarowano wolność tym, którzy mieszkali we wschodniej części miasta, podczas każdego pobytu w Berlinie wracam na Bernauer Straße, ulicy znaczonej śladami po tunelach ucieczkowych. Być może właśnie dlatego książka Merriman wydaje mi się potrzebna i ważna. Zasługuje na uwagę ze względu na formę. Autorka najpierw przygotowała cieszący się ogromną popularnością podcast na ten temat, potem napisała książkę. Przewertowała wiele dokumentów, wyszukiwała dane w dawnych archiwach STASI, rozmawiała z uczestnikami wydarzeń. „Tunel 29” stanowi dobre połączenie reportażu z bliskim thrillerowi politycznemu budowaniem napięcia i rozpisywaniem wydarzeń. Merriman stara się pokazać wieloaspektowość portretowanych przygotowań, kopania tunelu i przeprowadzania ludzi na drugą stronę. Poznajemy więc krótkie biografie uciekinierów, otrzymujemy wiedzę o praktykach inwigilowania obywateli przez STASI, dowiadujemy się o konsekwencjach podziału Berlina dla prywatności i intymności zwykłych ludzi, odkrywamy wielką odwagę tych, którzy decydują się przeciwstawić istnieniu Muru i kopią tunel umożliwiający przejście do wolności. Ważnym elementem jest determinacja, pomysłowość i odwaga kopaczy. Nie tylko narażają własne bezpieczeństwo, ale i robią wszystko, by w razie nieprzewidzianego zagrożenia mieć w zanadrzu możliwość uniknięcia aresztowania i ostatecznie doprowadzić własne zamierzenia do pozytywnego finału. Na uwagę zasługuje także dobrze zrekonstruowana w książce kwestia komunikacji – zarówno jeśli weźmiemy pod uwagę straszące ciszą telefony zaraz po wzniesieniu Muru, jak i przekraczanie granicy oraz docieranie z informacją przez łączników. Kluczowa w tym kontekście będzie także rola amerykańskiej telewizji finansującej kopanie tunelu z Berlina Zachodniego na Wschód oraz dokumentującej dramatyczny moment wychodzenia po udanej ucieczce kolejnych uratowanych ludzi. Współcześnie publikacja Merriman ma przede wszystkim wartość przypominającą, upamiętniającą i edukacyjną, ale jednocześnie może również stanowić opowieść-metaforę. Jej podstawą będzie nadzieja na lepsze jutro, bo wszystko to wydarzyło się naprawdę i wszystko to ostatecznie się udało.
Helena Merriman, Tunel 29, przeł. Patrycja Zarawska, Wyd. Insignis, Kraków 2023.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz