Różne odsłony Tajlandii (U. Jabłońska, Człowiek w przystępnej cenie)

Na czwartej stronie okładki pojawia się wyróżnione na czerwono zdanie: „Przeczytaj tę książkę przed podróżą, nie zabieraj jej ze sobą do Tajlandii”. Choć trudno nie zgodzić się z tym, że Jabłońska nie pokazuje świata z turystycznych folderów, to jednak traktowanie tego faktu jako czegoś wyjątkowego ma w sobie coś z banału. Wydawnictwo Dowody na Istnienie przyzwyczaiło czytelników do tego, że nie oferuje typowych reportaży podróżniczych, lecz stawia na problemowe i nieoczywiste portrety miejsc i ludzi. Niepotrzebne więc wydaje się wzmacnianie potencjału promocyjnego książki takimi informacjami. Urszula Jabłońska proponuje opowieść o upodleniu człowieka oraz o lekceważeniu jego podmiotowości. Na te kwestie wskazuje tytuł, wzięty z jednego z tekstów składających się na książkę. Reporterkę interesują różne odsłony współczesnego niewolnictwa – konieczność sprzedawania własnego ciała, podporządkowanie losu jednostki bezwzględnej rodzinie, porwania, wyzysk w pracy, kupczenie czyjąś wolnością lub marzeniem o wolności, tortury, ograniczanie praw obywatelskich. Autorka stara się zaprezentować możliwie wielowymiarowy obraz Tajlandii i – paradoksalnie – właśnie to staje się problemem tej książki. W trakcie lektury trudno oprzeć się wrażeniu, że kompozycyjnie reportaż ten nie został przemyślany. Kwestie związane z prostytucją, wymyślną seksualną ofertą oraz akceptowanym omijaniem prawa zostały potraktowane bardzo powierzchownie. Autorce nie udało się wyjść poza informacje, które na temat tego kraju pojawiają się co jakiś czas w mediach. Z kolei temat ograniczenia wolności słowa, sportretowany na podstawie historii J., opowiedziany zostaje tak, że zyskuje wydźwięk niepotrzebnie patetyczny. Dyskusyjne jest wyeksponowanie akurat tego wątku jako kluczowego dla całej publikacji. Najlepsze fragmenty książki dotyczą losów muzułmańskich Rohingya, uciekających z Birmy przed szykanami ze strony buddyjskiej większości. Właśnie w tych miejscach autorka pokazuje swój reporterski talent.

Urszula Jabłońska, Człowiek w przystępnej cenie, Wyd. Dowody na Istnienie, Warszawa 2017.